سیزده بدر

سیزده بدر؛ آیینی باستانی در فرهنگ ایرانیان

جستجو در مجله گردشگری

تاریخ آخرین به روز رسانی: 30 بهمن ، 1403

سیزده بدر؛ آیینی باستانی در فرهنگ ایرانیان

سیزده بدر یک آیین باستانی در فرهنگ ما و بخشی از نوروز به شمار می‌رود. این مقاله یک راهنمای کامل درباره فلسفه، آیین‌ها و جشن های مشابه آن است.

در این مقاله می‌خوانید

[ نمایش ]

سیزده بدر یکی از مهم‌ترین و کهن‌ترین آیین‌های ایرانی است که ریشه‌های آن به دوران باستان بازمی‌گردد. این جشن که هر ساله در سیزدهمین روز از فروردین ماه برگزار می‌شود، بخشی از آیین نوروز است و مردم در این روز، با رفتن به دامان طبیعت، برگزاری مراسمی خاص و انجام برخی سنت‌ها و آداب دیرینه، جشن آغاز بهار را تکمیل می‌کنند. در این مقاله قصد داریم تاریخچه، فلسفه و رسوم مختلف سیزده بدر را به‌طور مفصل بررسی کنیم.

سیزده بدر چیست؟

سیزده به در یکی از مهم‌ترین جشن‌های ایرانی است که در سیزدهمین روز از ماه فروردین، مردم ایران آن را با خروج از خانه و سپری کردن روز در طبیعت جشن می‌گیرند. این روز، بخشی جدایی‌ناپذیر از نوروز ایرانیان است که بلافاصله پس از دوازده روز جشن و دیدوبازدید نوروزی، به‌عنوان پایانی نمادین بر جشن‌های سال نو در نظر گرفته می‌شود.

سیزده بدر دارای سه ویژگی اصلی است:

  • یک جشن طبیعت‌محور مانند جشن شکوفه های گیلاس است که بر ارتباط انسان با محیط زیست تأکید دارد.

  • یک آیین اجتماعی که خانواده‌ها و دوستان را به دور هم جمع می‌کند.

  • یک باور کهن درباره عدد سیزده و تلاش برای دور کردن نحسی از زندگی در سال جدید.

سیزده بدر تاریخچه‌ ای غنی دارد. مردم ایران در این روز به دل طبیعت می‌روند، خوراکی‌های مختلف آماده می‌کنند، بازی‌های سنتی انجام می‌دهند، سبزه‌های نوروزی را به آب می‌سپارند و جوانان به رسم کهن، سبزه گره می‌زنند و آرزو می‌کنند.

اما سؤالی که ممکن است مطرح شود، این است که سیزده بدر به چه معناست؟ چرا ایرانیان روز سیزدهم فروردین را برای این جشن انتخاب کرده‌اند؟ آیا واقعاً عدد سیزده در فرهنگ ایران نحس محسوب می‌شده است؟ یا اینکه این روز، نمادی از پاک‌سازی، نوسازی و ارتباط دوباره با طبیعت بوده است؟

سیزده بدر

سیزده بدر

تاریخچه و فلسفه سیزده بدر دقیقاً چیست؟

بیایید باهم به این رسم زیبا عمیق‌تر نگاه کنیم. در ادامه نکات مهمی درباره عدد سیزده و این جشن برایتان نوشته‌ایم. ببینیم داستان سیزده بدر چیست.

۱- عدد سیزده؛ نحس یا مقدس؟

در بسیاری از فرهنگ‌ها، عدد سیزده با نحسی و بدشگونی همراه است. برخی معتقدند که ایرانیان باستان نیز این باور را داشته‌اند و به همین دلیل، در روز سیزدهم فروردین، خانه را ترک می‌کردند تا بدی‌ها و نحسی‌ها را از خود دور کنند. اما آیا این باور واقعیت دارد؟

برخلاف باور رایج، در فرهنگ ایرانیان باستان، عدد سیزده نه‌تنها نحس نبوده، بلکه نماد «گذار از کمال به مرحله‌ای جدید» بوده است. در نظام فکری زرتشتی، عدد دوازده نماد تکامل و تعادل کیهانی است و عدد سیزده، عددی است که این تعادل را می‌شکند و دوره‌ای جدید را آغاز می‌کند.

۲- خروج از خانه؛ پیوند دوباره با طبیعت

یکی‌دیگر از فلسفه‌های سیزده بدر، ارتباط دوباره انسان با طبیعت است. در فرهنگ باستانی ایران، نوروز فقط یک جشن سال نو نبود؛ بلکه یک مراسم آیینی برای احیای زندگی و طبیعت محسوب می‌شد.

بر اساس باورهای کهن، دوازده روز پس از آغاز سال نو، ارواح نیک و نیروهای آسمانی در خانه‌ها باقی می‌مانند تا برکت و نیکی را به همراه آورند. اما پس از دوازده روز، این نیروها به طبیعت بازمی‌گردند و انسان نیز باید برای هماهنگی با این چرخه، خانه را ترک کرده و به دل طبیعت برود.

به همین دلیل، ایرانیان در روز سیزدهم فروردین، خانه را ترک می‌کنند تا روح خود را پاک کنند، بدی‌ها را از خود دور سازند و با طبیعت هماهنگ شوند.

۳- گره زدن سبزه؛ امید به خوشبختی و ازدواج

یکی از جالب‌ترین آیین‌های سیزده بدر، گره زدن سبزه توسط دختران و پسران جوانی است که هنوز ازدواج نکرده‌اند. این رسم که همچنان در بین ایرانیان رایج است، ریشه در باورهای کهن ایرانیان درباره طبیعت و نیروهای زندگی‌بخش آن دارد. در باور زرتشتیان، سبزه نمادی از حیات و نیروی باروری است. گره زدن سبزه و آرزو کردن، نوعی نیایش به طبیعت برای به دست آوردن خوشبختی و بخت نیکو بوده است.

سیزده بدر به چه معناست

گره زدن سبزه در روز سیزده بدر

سیزده بدر در شاهنامه

شاهنامه فردوسی، بزرگ‌ترین اثر حماسی ایران، سرشار از نمادها و آیین‌های کهن ایرانی است. گرچه در شاهنامه مستقیماً به سیزده بدر اشاره نشده، اما عناصر مرتبط با این جشن مانند طبیعت، نحسی عدد سیزده و آیین‌های مربوط به نوروز، در بخش‌های مختلف این اثر دیده می‌شود.

یکی از مهم‌ترین مواردی که می‌تواند با سیزده بدر ارتباط داشته باشد، ماجرای جمشید و نوروز است. بر اساس اسطوره‌های ایرانی، جمشید پادشاهی بود که نوروز را پایه‌گذاری کرد و مردم را به جشن و شادی دعوت نمود. در روایت‌های کهن گفته شده که سیزده روز پس از نوروز، مردم از خانه‌ها بیرون می‌رفتند و جشن خود را در طبیعت ادامه می‌دادند.

از سوی دیگر، در شاهنامه به باورهای ایرانیان درباره نحسی عدد سیزده اشاره شده است. یکی از داستان‌هایی که این موضوع را تداعی می‌کند، سرنوشت سیاوش است. سیاوش در لحظه‌ای که زندگی‌اش رو به سقوط می‌رود، از شهری که در آن زندگی می‌کند، خارج شده و به دل طبیعت پناه می‌برد؛ اما سرنوشت نحس او درنهایت رقم می‌خورد. این داستان می‌تواند نوعی بازتاب از باورهای ایرانی درباره گذر از عدد سیزده و نحسی آن باشد.

چرا سیزده بدر بیرون میرویم؟

رفتن به طبیعت در روز سیزده بدر، یکی از اصلی‌ترین رسوم سیزده بدر قدیمی است؛ اما چرا ایرانیان در این روز خانه را ترک می‌کنند و بیرون می‌روند؟ این موضوع را می‌توان از چند جنبه بررسی کرد:

1. پیوند با طبیعت و پایان جشن‌های نوروزی

در فرهنگ ایران باستان، نوروز یک جشن دوازده‌روزه بود و روز سیزدهم، پایان رسمی جشن‌ها محسوب می‌شد. مردم در این روز، خانه‌های خود را ترک می‌کردند تا با طبیعت تجدید پیمان کنند و از برکت‌های زمین بهره‌مند شوند.

2. دفع نحسی عدد سیزده

برخی باور دارند که عدد سیزده در ایران باستان، عددی نحس بوده است. ایرانیان برای دور کردن این نحسی، روز سیزدهم را در طبیعت می‌گذراندند تا انرژی‌های منفی را از خود دور کنند.

3. احترام به عناصر چهارگانه (آب، باد، خاک، آتش)

در آیین زرتشتی، چهار عنصر اصلی (آب، باد، خاک، آتش) مقدس بودند و مردم برای ارتباط بیشتر با این عناصر، روز سیزدهم را در فضای باز سپری می‌کردند.

4. نمادی از رهایی و آزادی

سیزده بدر به نوعی یک روز برای خروج از ساختارهای سنتی و رهایی از محدودیت‌های شهری است. مردم در این روز، فارغ از کار و مسئولیت‌های روزمره، با شادی، بازی و ارتباط اجتماعی، انرژی‌های منفی را از خود دور می‌کنند.

سیزده بدر ایران

سیزده بدر در ایران

آداب و رسوم سیزده بدر در ایران چیست؟

سیزده بدر تنها یک پیک‌نیک ساده نیست؛ بلکه شامل مجموعه‌ای از رسوم و آیین‌های کهن است که در سراسر ایران به اشکال مختلف اجرا می‌شود. در این بخش، برخی از مهم‌ترین آداب این روز را بررسی می‌کنیم:

رفتن به طبیعت و برپایی جشن در فضای باز

اصلی‌ترین سنت سیزده بدر، رفتن به طبیعت است. مردم از صبح زود، پارک‌ها، جنگل‌ها، کوه‌ها، کنار رودخانه‌ها و باغ‌های اطراف شهرها را برای گذراندن روز انتخاب می‌کنند. همراه خود خوراکی‌هایی می‌برند، غذاهای محلی تهیه می‌کنند و در کنار خانواده و دوستان به شادی و تفریح می‌پردازند.

سبزه گره زدن؛ آرزوی خوشبختی و ازدواج

یکی از مشهورترین رسوم سیزده بدر، گره زدن سبزه توسط دختران و پسران جوان است. آن‌ها هنگام گره زدن سبزه این جمله را زمزمه می‌کنند: «سیزده بدر، سال دگر، خانه شوهر!» این رسم بر این باور استوار است که گره زدن سبزه باعث باز شدن بخت، خوشبختی و تحقق آرزوها می‌شود.

رها کردن سبزه در آب در سیزده بدر

پس از دوازده روز نگهداری از سبزه‌های نوروزی، مردم در روز سیزده بدر، سبزه‌ها را به آب می‌سپارند. این کار نمادی از سپردن بدی‌ها، بیماری‌ها و نحسی‌ها به طبیعت و درخواست سالی پربار و شاد از زمین است.

روز طبیعت در ایران

رها کردن سبزه در آب

خوردن کاهو و سکنجبین در سیزده بدر

در بسیاری از مناطق ایران، خوردن کاهو و سکنجبین یکی از سنت‌های سیزده بدر است. این خوراکی به دفع گرمای درونی بدن پس از خوردن غذاهای چرب و شیرین نوروزی کمک می‌کند و نمادی از پاک‌سازی و سلامتی است.

پرتاب سنگ پشت سر؛ خداحافظی با بدی‌ها

برخی از مردم، به‌ویژه در مناطق روستایی، سنگی را پشت سر خود پرتاب می‌کنند تا نحسی و بلاها را از خود دور کنند. این رسم، ریشه در باورهای کهن ایرانیان دارد که معتقد بودند سیزدهمین روز سال، روزی است که باید گذشته را رها کرده و آماده سالی جدید شد.

بازی‌های سنتی و سرگرمی‌های گروهی

در گذشته، مردم در سیزده بدر، بازی‌های سنتی مانند طناب‌کشی، هفت‌سنگ، الک‌دولک و تاب‌بازی را اجرا می‌کردند. این بازی‌ها باعث تقویت روابط اجتماعی، ایجاد شادی و نشاط و دوری از انرژی‌های منفی می‌شد.

دروغ سیزده؛ نسخه ایرانی اول آوریل!

یکی از رسوم جالب سیزده بدر، «دروغ سیزده» است که شبیه «روز دروغ آوریل» در فرهنگ غربی است. مردم در این روز، دروغ‌های بی‌خطر و خنده‌دار می‌گویند تا دیگران را سرکار بگذارند و لحظات شادی را رقم بزنند. این رسم نیز ریشه در تمایل ایرانیان به ایجاد شادی و شوخ‌طبعی در این روز دارد.

غذاهای سنتی سیزده بدر در شهرهای مختلف ایران

سیزده بدر نه‌تنها یک روز برای طبیعت‌گردی است؛ بلکه فرصتی برای پخت و خوردن غذاهای خاص و خوشمزه در دل طبیعت نیز محسوب می‌شود. در شهرهای مختلف ایران، خانواده‌ها غذاهای سنتی ویژه‌ای برای این روز آماده می‌کنند که معمولاً شامل غذاهای سبک، قابل‌حمل و مناسب برای فضای باز است. در ادامه، برخی از معروف‌ترین غذاهای سیزده بدر در مناطق مختلف ایران را بررسی می‌کنیم.

  • آش رشته (تهران، البرز، همدان، قزوین، اصفهان و بسیاری از شهرهای ایران)

آش رشته یکی از محبوب‌ترین غذاهای سیزده بدر در بسیاری از شهرهای ایران است. این آش مقوی و خوشمزه با حبوبات، سبزی، رشته و کشک تهیه می‌شود و معمولاً روی آن را با نعنا داغ، سیر داغ و پیاز داغ تزیین می‌کنند. مردم ایران از این غذا برای گرم نگه داشتن بدن در هوای خنک فروردین و ایجاد حس سیری در طول روز استفاده می‌کنند.

  • کباب (آذربایجان، کردستان، خراسان، تهران و بسیاری از شهرهای ایران)

کباب یکی از پرطرفدارترین غذاها برای سیزده بدر است که تقریباً در تمام نقاط ایران تهیه می‌شود. کباب کوبیده، جوجه‌کباب و کباب چنجه بیشترین محبوبیت را دارند. خانواده‌ها با بردن سیخ و منقل به طبیعت، خودشان کباب را آماده کرده و در کنار برنج یا نان تازه میل می‌کنند.

  • دمی بلغور یا بلغورپلو (کرمانشاه، لرستان و کردستان)

در برخی از شهرهای غربی ایران، مردم در سیزده بدر دمی بلغور یا بلغورپلو درست می‌کنند. این غذا از بلغور گندم، عدس، سیب‌زمینی و ادویه‌های محلی تهیه شده و در کنار سبزی تازه و دوغ محلی سرو می‌شود.

  • شله‌زرد (خراسان و برخی شهرهای مرکزی ایران)

شله‌زرد یکی از دسرهای محبوب ایرانی است که در برخی مناطق به‌ویژه خراسان، به عنوان یک غذای نذری یا خوراکی سبک برای سیزده بدر تهیه می‌شود. این دسر با برنج، زعفران، شکر، گلاب و خلال بادام درست می‌شود و روی آن را با دارچین و خلال پسته تزیین می‌کنند.

  • باقلاپلو با ماهی (شمال ایران، مازندران و گیلان)

در مناطق شمالی ایران، باقلاپلو با ماهی سفید، یکی از غذاهای محبوب سیزده بدر است. این غذا به دلیل آب‌وهوای مرطوب و سرد شمال ایران، بسیار مقوی و مناسب برای حفظ انرژی در فضای باز است.

  • کلانه (کردستان و کرمانشاه)

کلانه یک غذای سنتی کردستان است که از ترکیب خمیر نازک، پیازچه و روغن محلی تهیه می‌شود. این غذای سبک و مقوی، معمولاً همراه با دوغ محلی یا ماست سرو می‌شود و برای بردن به طبیعت بسیار مناسب است.

  • کوفته تبریزی (آذربایجان شرقی و غربی)

در تبریز و برخی از شهرهای آذربایجان، مردم برای سیزده بدر کوفته تبریزی تهیه می‌کنند. این غذای سنتی شامل گوشت چرخ‌کرده، لپه، برنج و سبزی‌های معطر است و با آلو و گردو طعم ویژه‌ای پیدا می‌کند.

  • دوپیازه آلو (شیراز و استان فارس)

در استان فارس، دوپیازه آلو یکی از غذاهای محبوب سیزده بدر است. این غذا با سیب‌زمینی، پیاز، گوجه‌فرنگی و ادویه‌های تند درست می‌شود و در کنار نان تازه سرو می‌شود.

  • ته‌چین مرغ (اصفهان، یزد، کرمان و مناطق مرکزی ایران)

در بسیاری از شهرهای مرکزی ایران، مردم در سیزده بدر ته‌چین مرغ تهیه می‌کنند. این غذای سنتی شامل برنج زعفرانی، مرغ، ماست و تخم‌مرغ است و با خلال پسته و زرشک تزیین می‌شود.

غذاهای سنتی سیزده بدر در شهرهای مختلف ایران

خوردن غذاهای خوشمزه در سیزده بدر

آیا سیزده بدر در کشورهای همسایه برگزار می‌شود؟

سیزده بدر ریشه‌ای ایرانی دارد؛ اما برخی از کشورهای همسایه که فرهنگ و پیشینه‌ای مشترک با ایران دارند، جشن‌هایی مشابه برگزار می‌کنند. این کشورها تحت‌تأثیر تمدن ایرانی، نوروز و سنت‌های کهن ایرانی قرار گرفته‌اند و برخی آیین‌های مربوط به طبیعت و سال نو را در فرهنگ خود حفظ کرده‌اند.

سیزده بدر در تاجیکستان

در تاجیکستان که یکی از نزدیک‌ترین کشورها به فرهنگ ایرانی است، جشن‌های نوروزی تا روز سیزدهم فروردین ادامه دارد. مردم این کشور نیز در این روز به دامن طبیعت می‌روند، غذاهای سنتی می‌پزند و بازی‌های محلی انجام می‌دهند. گرچه این جشن در تاجیکستان نام خاصی ندارد، اما شباهت زیادی به سیزده بدر ایران دارد. 

سیزده بدر در افغانستان

در افغانستان، نوروز یکی از مهم‌ترین جشن‌هاست و بسیاری از سنت‌های ایرانی، از جمله رفتن به طبیعت و جشن گرفتن در روز سیزدهم فروردین در برخی مناطق این کشور رایج است. مردم در این روز، در باغ‌ها و مناطق سرسبز گرد هم می‌آیند، موسیقی محلی می‌نوازند و غذاهای سنتی مانند قابلی پلو و نان خاص افغانستانی سرو می‌کنند.

سیزده بدر در آذربایجان

در آذربایجان، سنت‌های نوروزی مشابه ایران برگزار می‌شود؛ اما مراسمی دقیقاً مشابه سیزده بدر وجود ندارد. با این حال، مردم در روزهای پس از نوروز، به طبیعت می‌روند و جشن‌های خانوادگی برگزار می‌کنند. در برخی مناطق روستایی آذربایجان، سبزه گره زدن و سپردن سبزه‌های نوروزی به آب همچنان رایج است.

سیزده بدر در ارمنستان

در ارمنستان، نوروز به شکل رسمی جشن گرفته نمی‌شود؛ اما ارامنه‌ای که تحت‌تأثیر فرهنگ ایرانی بوده‌اند، برخی آیین‌های آن را حفظ کرده‌اند. در میان اقلیت‌های ایرانی‌تبار ارمنستان، رفتن به طبیعت در روز سیزدهم فروردین یک رسم شناخته‌شده است. در تور ارمنستان نوروز ممکن است که شاهد این رسم باشید.

سیزده بدر در هند و پاکستان

در برخی از مناطق شمالی هند و پاکستان که تحت‌تأثیر تمدن ایرانی بوده‌اند، سنت‌هایی مشابه سیزده بدر وجود دارد. در این کشورها، مردم برای جشن گرفتن به طبیعت می‌روند و برخی رسوم نوروزی را اجرا می‌کنند، اما سیزده بدر به صورت رسمی در تقویم آن‌ها وجود ندارد. 

سیزده بدر در پاریس و تورنتو

بسیاری از ایرانیانی که به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند، همچنان آئین‌های نوروزی را جشن می‌گیرند و دورهمی‌ها و فستیوال‌هایی برای بزرگداشت یلدا، چهارشنبه‌ سوری، نوروز و سیزده بدر در بین مهاجران برگزار می‌شود. سیزده بدر در پاریس و سیزده بدر تورنتو هم در بین ایرانی‌ها برگزار می‌شود. برای تجربه سیزده بدر در دل اروپا، با تور اروپاو تور فرانسه همراه شوید.

سیزده بدر در پاریس و تورنتو

سیزده بدر 

سیزده بدر و جشن پوریم؛ افسانه یا واقعیت؟

در سال‌های اخیر، برخی افراد تلاش کرده‌اند تا بین جشن سیزده بدر و جشن پوریم یهودیان ارتباطی تاریخی برقرار کنند. آن‌ها ادعا می‌کنند که سیزده بدر در حقیقت یادبودی از کشته شدن ایرانیان به دست یهودیان در زمان خشایارشا است؛ اما این ادعا و شباهت سیزده بدر پوریم تا چه حد حقیقت دارد؟ آیا سیزده بدر واقعاً ریشه در جشن پوریم دارد، یا این موضوع صرفاً یک افسانه مدرن و تحریف‌شده است؟

جشن پوریم چیست؟

پوریم یکی از جشن‌های آیینی یهودی است که براساس روایت کتاب استر، به دوران خشایارشا (پادشاه هخامنشی) مربوط می‌شود. در این روایت آمده است که هامان، وزیر خشایارشا، قصد داشت یهودیان ساکن امپراتوری ایران را قتل‌عام کند؛ اما استر، همسر یهودی خشایارشا موفق شد نقشه او را خنثی کند و در عوض، یهودیان به دشمنان خود حمله کردند و بسیاری از آن‌ها را کشتند. این واقعه که گفته می‌شود در روز سیزدهم ماه «ادار» عبری رخ داده است، بعدها به‌عنوان جشن پوریم توسط یهودیان گرامی داشته شد.

آیا سیزده بدر به جشن پوریم ارتباط دارد؟

هیچ سند تاریخی یا متون کهن ایرانی وجود ندارد که نشان دهد سیزده بدر یادبودی از قتل‌عام ایرانیان توسط یهودیان است. جشن سیزده بدر در متون زرتشتی، شاهنامه و منابع قدیمی ایران به‌عنوان یک آیین طبیعت‌محور و نوروزی معرفی شده است و ریشه‌ای کاملاً متفاوت از پوریم دارد.

همچنین باید توجه داشت که:

  • پوریم در ماه عبری ادار (فوریه یا مارس میلادی) برگزار می‌شود، در حالی که سیزده بدر همیشه در فروردین ماه است.

  • سیزده بدر یک جشن ملی و طبیعت‌محور است؛ در حالی که پوریم ریشه‌ای دینی و یهودی دارد.

  • در هیچ متن ایرانی از دوران هخامنشیان، ساسانیان و پس از اسلام، اشاره‌ای به ارتباط بین این دو جشن نشده است.

بنابراین، ادعای ارتباط بین این دو جشن، عمدتاً یک فرضیه بدون سند است که در سال‌های اخیر مطرح شده و پایه علمی یا تاریخی ندارد.

حقایقی درباره نحسی سیزده بدر و نحسی عدد ۱۳

یکی از مهم‌ترین باورهای مرتبط با سیزده بدر، نحسی عدد ۱۳ است. اما آیا این باور در فرهنگ ایرانی وجود داشته یا بعدها تحت تأثیر فرهنگ‌های دیگر به وجود آمده است؟

عدد سیزده در ایران باستان نحس نبوده است

برخلاف باور عمومی، هیچ سندی از دوران باستان ایران وجود ندارد که نشان دهد ایرانیان عدد سیزده را نحس می‌دانستند. سیزده بدر نفرین شده هیچ صحتی ندارد. در حقیقت، در بسیاری از تمدن‌های کهن ایرانی:

  • عدد دوازده، عددی مقدس و کامل بوده است.

  • عدد سیزده، نشانه ورود به یک مرحله جدید و شکستن تعادل کهن محسوب می‌شد، نه لزوماً نحسی.

نحسی عدد ۱۳ ریشه در فرهنگ‌های غربی دارد

در فرهنگ‌های غربی، به‌ویژه در سنت‌های مسیحی و اروپایی، عدد ۱۳ به‌عنوان عددی نحس شناخته شده است. این باور به دلایل مختلفی ایجاد شد، از جمله:

  • شام آخر مسیح: در این روایت، یهودا که به مسیح خیانت کرد، سیزدهمین فرد حاضر در شام آخر بود.

  • تقویم قمری: برخی تمدن‌ها مانند بابلیان، از تقویم قمری ۱۲ ماهه استفاده می‌کردند و عدد ۱۳ را نشانه بی‌نظمی می‌دانستند.

  • باورهای قرون وسطایی اروپا: در قرون وسطی، برخی خرافات درباره عدد ۱۳ رایج شد، از جمله اینکه این عدد در مراسم جادوگری و شیطانی به‌کار می‌رود.

آیا ایرانیان برای دور کردن نحسی از خانه خارج می‌شدند؟

برخی معتقدند که ایرانیان روز سیزدهم فروردین از خانه بیرون می‌رفتند تا از نحسی این روز در امان باشند؛ اما حقیقت این است که:

  • سیزده بدر ایرانیان بخشی از نوروز و جشن‌های طبیعت بوده است؛ نه یک اقدام برای فرار از بدی‌ها.

  • در متون کهن ایرانی، به‌ویژه در اوستا و شاهنامه، سیزده بدر به‌عنوان یک جشن شاد و طبیعت‌محور توصیف شده است، نه روزی نحس.

  • مردم ایران در این روز به طبیعت می‌رفتند تا سال جدید را با انرژی مثبت و ارتباط با عناصر طبیعی آغاز کنند.

سیزده بدر در ایران باستان

برگزاری سیزده بدر در قدیم

در برخی فرهنگ‌های کهن، عدد ۱۳ مقدس بوده است

جالب است بدانید که در برخی تمدن‌ها، عدد ۱۳ نه‌تنها نحس نبوده، بلکه عددی مقدس به‌شمار می‌رفته است.

  • در تمدن مایاها، عدد ۱۳ یکی از اعداد مقدس تقویمشان بود.

  • در باورهای زرتشتی، عدد ۱۳ با ایزد تیر (فرشته باران و حاصلخیزی) مرتبط بوده است.

  • در تمدن ایران باستان، برخی مراسم مذهبی و آیینی در روز سیزدهم ماه برگزار می‌شدند که نشانه‌ای از تقدس این عدد است.

به‌طور خلاصه، شواهد تاریخی نشان می‌دهد که باور به نحسی عدد سیزده بیشتر از فرهنگ‌های خارجی وارد ایران شده است. ایرانیان باستان، سیزده بدر را به‌عنوان یک جشن طبیعی و پایانی شاد برای جشن‌های نوروزی برگزار می‌کردند، نه روزی نحس که باید از آن فرار کرد.
همچنین، ارتباط سیزده بدر با جشن پوریم یک نظریه بدون سند تاریخی است که در سال‌های اخیر مطرح شده و هیچ مدرک علمی یا مستندی از دوران باستان، آن را تأیید نمی‌کند.

واقعیت این است که سیزده بدر، جشنی برای شادی، ارتباط با طبیعت و استقبال از زندگی جدید است؛ نه یک روز برای فرار از بدی‌ها.

پایانی سبز در دامان طبیعت و پیوندی دوباره با زمین

سیزده‌بدر، جشنی است که با گذشت قرن‌ها، همچنان در فرهنگ ایرانیان جایگاه ویژه‌ای دارد. این روز فرصتی است تا با خانواده و دوستان، به دل طبیعت برویم و از زیبایی‌های آن لذت ببریم. بیایید با احترام به محیط‌زیست و حفظ آن، این سنت دیرینه را به نسل‌های آینده منتقل کنیم. اگر به جشن‌های آئینی علاقه‌مند هستید، ممکن است که از مطالعه مقاله جشن سال نو میلادی نیز لذت ببرید.

سوالات متداول

سیزده‌بدر در سیزدهمین روز فروردین‌ماه برگزار می‌شود که در تقویم رسمی ایران به‌عنوان 
«روز طبیعت» نام‌گذاری شده است.

باور به نحسی عدد ۱۳ بیشتر ریشه در فرهنگ‌های غربی دارد و در فرهنگ ایرانی چنین باوری وجود نداشته است. سیزده‌بدر جشنی برای پیوند با طبیعت و پایان تعطیلات نوروزی است.

منشأ دقیق سیزده‌بدر مشخص نیست؛ اما این جشن به‌عنوان بخشی از آیین‌های نوروزی در ایران باستان برگزار می‌شده و به مرور زمان به شکل امروزی درآمده است.

مکان‌های متعددی در اطراف تهران برای گذراندن سیزده‌بدر وجود دارد؛ از جمله پارک چیتگر، دربند، درکه، لواسان، فشم و پارک‌های جنگلی مانند سرخه‌حصار و لویزان.

گره زدن سبزه در سیزده‌بدر به‌عنوان نمادی برای باز شدن بخت و آرزوی خوشبختی انجام می‌شود. این سنت به‌ویژه در میان جوانان رایج است.

در برخی مناطق ایران، مانند اسفراین در خراسان شمالی، مراسمی به نام چهارده‌بدر برگزار می‌شود. در این روز، مسابقات کشتی سنتی چوخه در گود زینل‌خان برگزار می‌گردد که با استقبال گسترده مردم همراه است.

6LdgLJIaAAAAABh9jZNdK3v5GfIffCX1eZjBxuWt