جستجو در مجله گردشگری
دستهبندی ها
معبد آکشاردام هند | راهنمای جامع برای بازدید
در این مقاله میخوانید
[ نمایش ]معبد آکشاردام هند یکی از زیباترین و بزرگترین معابد دنیا است که هر ساله میلیونها گردشگر را به خود جذب میکند. این معبد نه تنها نمادی از فرهنگ و معماری هندی است، بلکه محلی برای آرامش و معنویت به شمار میآید. اگر قصد دارید از معبد آکشاردام هند بازدید کنید، این مقاله راهنمای کاملی برای شما خواهد بود.
معبد آکشاردام در شهر دهلی نو، پایتخت هند واقع شده است. این معبد در کنار رودخانه یامونا قرار دارد و با طراحی معماری بینظیر خود، نمادی از تاریخ و سنتهای غنی هندی به شمار میآید. معبد آکشاردام در سال ۲۰۰۵ افتتاح شد و به سرعت به یکی از محبوبترین جاذبههای گردشگری دهلی تبدیل شد.
موقعیت جغرافیایی معبد آکشاردام هند روی نقشه گوگل
برای رسیدن به معبد آکشاردام دهلی، راههای مختلفی وجود دارد:
مترو: نزدیکترین ایستگاه به این معبد، ایستگاه متروی «آکشاردام» است که تنها چند دقیقه پیادهروی با معبد فاصله دارد.
تاکسی یا ریکشا: تاکسیهای آنلاین یا ریکشاهای محلی نیز گزینه مناسبی برای رسیدن به معبد هستند.
اتوبوس: خطوط مختلف اتوبوس نیز به نزدیکیهای این معبد دسترسی دارند؛ اما مترو سریعترین و راحتترین گزینه است.
معبد آکشاردام بزرگترین معبد هندوها، در تمام روزهای هفته به جز دوشنبهها باز است. ساعات بازدید معمولاً از ۹:۳۰ صبح تا ۶:۳۰ عصر است. بهتر است قبل از بازدید، زمان دقیق را از وبسایت رسمی معبد بررسی کنید تا از تغییرات احتمالی در ساعات بازدید مطلع شوید.
بله؛ بازدیدکنندگان میتوانند داخل معبد را مشاهده کنند؛ اما عکاسی و فیلمبرداری در داخل معبد ممنوع است. فضای داخلی معبد با مجسمهها و نقشونگارهای زیبا تزئین شده که هرکدام از آنها داستانی از اساطیر و فرهنگ هندی را بازگو میکنند. همچنین، نمایشگاههای مختلف و برنامههای فرهنگی نیز در داخل معبد برگزار میشود.
ورود به محوطه اصلی معبد آکشاردام رایگان است؛ اما برای استفاده از بخشهای خاص مانند نمایشگاهها، فیلم سهبعدی و قایقسواری باید بلیط تهیه کنید. هزینه این خدمات معمولاً بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ روپیه برای بزرگسالان است. کودکان و سالمندان نیز ممکن است تخفیفهای ویژهای دریافت کنند.
معبد آکشاردام هند، یکی از برجستهترین بناهای مذهبی و فرهنگی جهان، تاریخچهای غنی و پر از جزئیات دارد. این شاهکار معماری، در عین حال که به سنتها و میراث معنوی هند احترام میگذارد، نشاندهندۀ تعهد عمیق به هنر و فرهنگ این سرزمین است. تاریخچه این معبد را میتوان در چند بخش اصلی بررسی کرد:
ایده ساخت معبد آکشاردام از سوی پراموخ سوامی ماهاراج، رهبر معنوی سازمان (BAPS Swaminarayan Sanstha) مطرح شد. او بر این باور بود که چنین معبدی میتواند بستری برای نمایش فرهنگ، هنر و ارزشهای معنوی هند فراهم کند. هدف اصلی این پروژه، تقویت ارتباط مردم با سنتهای معنوی و فرهنگی هندوستان و ایجاد مکانی برای یادآوری ارزشهای اخلاقی و انسانی بود.
ایده ساخت معبد به دهه ۱۹۶۰ بازمیگردد؛ اما اجرای آن به دلیل نیاز به برنامهریزیهای دقیق و جمعآوری منابع، چند دهه به طول انجامید.
در طراحی معبد، از سبکهای معماری سنتی هندی الهام گرفته شد. معماری ناگری (Nagara)، که مشخصۀ معابد شمال هند است، در ساخت معبد آکشاردام مورد استفاده قرار گرفت. طراحی معبد به گونهای انجام شد که نهتنها به لحاظ زیباییشناسی خیرهکننده باشد؛ بلکه داستانها و ارزشهای تاریخی و فرهنگی هند را نیز روایت کند.
برای اجرای این پروژه عظیم، تیمی از مهندسان، معماران و صنعتگران از سراسر هند گرد هم آمدند. فرایند طراحی و برنامهریزی، به خودی خود چند سال زمان برد تا اطمینان حاصل شود که همه جزئیات به درستی رعایت شدهاند.
ساخت معبد در سال ۲۰۰۰ میلادی آغاز شد و در عرض پنج سال به اتمام رسید. این پروژه به کمک بیش از ۱۱,۰۰۰ هنرمند، صنعتگر و داوطلب تکمیل شد. تمامی مواد استفاده شده در معبد، مانند ماسهسنگ صورتی رُجستان و مرمر ایتالیایی، به صورت دستی حکاکی و پردازش شدند.
معبد آکشاردام در تاریخ ۶ نوامبر ۲۰۰۵ با حضور پراموخ سوامی ماهاراج و جمعی از رهبران برجستۀ مذهبی، سیاسی و فرهنگی افتتاح شد. این رویداد، نقطه عطفی در تاریخ معماری و گردشگری هند بود و معبد آکشاردام به عنوان نمادی از وحدت و افتخار ملی شناخته شد.
معبد آکشاردام بهعنوان یکی از معبدهای دهلی، با معماری باشکوه و بینظیر خود، یکی از برجستهترین نمادهای هنری و معنوی هندوستان به شمار میآید. اگر روزی برای خرید تور هند اقدام کردید، حتماً به تماشای این مکان باشکوه هم بروید. این بنا با الهام از سنتهای کهن معماری هندی ساخته شده و هر بخش از آن، جلوهای از تاریخ، فرهنگ و ارزشهای هند را به نمایش میگذارد. در ادامه، به ویژگیهای شاخص معماری این معبد میپردازیم.
معبد آکشاردام در سبک ناگارا، یکی از سه سبک اصلی معماری معابد هندی، طراحی شده است. این سبک که در شمال هند رواج دارد، با گنبدهای بلند، شیکارا (برج مرکزی) و تزئینات پیچیده شناخته میشود. در معبد آکشاردام، شیکارا به عنوان برج اصلی، نمادی از ارتباط انسان با آسمان و معنویت است.
یکی از ویژگیهای برجسته معماری این معبد، استفاده از ماسهسنگ صورتی رُجستانی و مرمر سفید ایتالیایی است. ماسهسنگ صورتی نشاندهنده عشق و آرامش و مرمر سفید، نماد خلوص و معنویت است. این ترکیب رنگی، جلوهای خاص و زیبا به معبد بخشیده است.
معماری معبد آکشاردام، به تزئینات دقیق و حکاکیهای بینظیرش مشهور است. بر روی دیوارها، ستونها و سقف معبد، بیش از ۲۰,۰۰۰ مجسمه و حکاکی از الههها، حیوانات و شخصیتهای اساطیری هندی دیده میشود. هر حکاکی، داستانی از تاریخ یا افسانههای هند را بازگو میکند و هنر استادکاران هندی را به نمایش میگذارد.
معبد دارای ۲۳۴ ستون سنگی و ۹ گنبد (دُم) است. این ستونها و گنبدها با ظرافت و جزئیات فوقالعادهای طراحی شدهاند. گنبدهای معبد، نماد وحدت میان عناصر آسمانی و زمینی هستند و به نوعی، فلسفۀ هندی درباره هماهنگی میان انسان و طبیعت را به تصویر میکشند.
حیاط مرکزی معبد (Mandapam) یا مانداپام، فضایی بزرگ و باز است که برای برگزاری مراسم مذهبی و تجمع بازدیدکنندگان طراحی شده. این فضا با ستونهای بلند و سقفهای طاقدار تزئین شده و احساس عظمت و شکوه را به بیننده القا میکند.
همانگونه که در تصاویر آکشاردام نیز مشخص است، طراحی این معبد به گونهای انجام شده که طبیعت نیز بخشی از زیبایی آن باشد. رودخانه یامونا در نزدیکی معبد و باغهای سرسبز اطراف، تجربه بازدید را آرامشبخشتر میکند. یکی از این باغها، باغ یگناپوروش (Yagnapurush Kund)، به شکل یک حوضچه پلهدار طراحی شده که نمادی از معماری کهن هندی است.
نورپردازی معبد در شب، یکی دیگر از جنبههای برجسته معماری آن است. انعکاس نور بر روی سنگهای صورتی و سفید، زیبایی خارقالعادهای ایجاد میکند که معبد را به یکی از زیباترین جاذبههای دهلی نو تبدیل کرده است.
معماری معبد آکشاردام نه تنها یک اثر هنری است، بلکه بازتابی از آموزههای معنوی هند نیز هست. هر جزئیات این بنا، از برجها گرفته تا حکاکیهای دیوارها، مفاهیمی عمیق از متون مقدس و فلسفۀ هندی را در بر دارد.
معبد آکشاردام در دهلی نو، یکی از بزرگترین و جامعترین مجتمعهای مذهبی و فرهنگی هند به شمار میرود که از بخشهای متنوعی تشکیل شده است. هر بخش از این معبد با طراحی و کارکرد خاص خود، تجربهای منحصربهفرد برای بازدیدکنندگان فراهم میکند. در ادامه، بخشهای مختلف معبد آکشاردام را معرفی میکنیم:
۱. معبد اصلی (Mandir)
معبد اصلی، قلب مجموعه آکشاردام محسوب میشود که از ماسهسنگ صورتی رُجستانی و مرمر سفید ایتالیایی ساخته شده است. این معبد بهطور کامل، بدون استفاده از فولاد یا بتن طراحی شده و شامل:
۲۳۴ ستون حکاکیشده با نقوشی از خدایان و شخصیتهای مذهبی.
۹ گنبد (دُم) با طراحی پیچیده.
۲۰,۰۰۰ مجسمه که شامل الههها، شخصیتهای اساطیری و فیلسوفان هند است.
داخل معبد، فضایی معنوی و زیبا با نقشونگارهای سنتی و مجسمهای از سوامینارایان، بنیانگذار این فلسفه معنوی، دیده میشود.
۲. یگناپوروش کند (Yagnapurush Kund)
این بخش شامل بزرگترین حوضچه پلهدار (Stepwell) جهان است که به شکل سنتی هندی طراحی شده است. این حوضچه شامل:
۲,۸۶۹ پله سنگی که به شکلی منظم به آب ختم میشوند.
یک فواره موزیکال در مرکز که نمایشهای زیبایی را در شب ارائه میدهد. این بخش، نمادی از ارتباط انسان با عناصر طبیعی و آب به عنوان منبع حیات است.
۳. قایقسواری فرهنگی (Sanskruti Vihar)
یکی از جذابترین بخشهای معبد، قایقسواری داخل یک تونل فرهنگی است که تاریخ و تمدن هند را به بازدیدکنندگان نمایش میدهد. این بخش شامل:
ماکتی از تمدن باستانی هند و دستاوردهای علمی، پزشکی و هنری هندیان.
داستانهای اساطیری و تاریخی که با تکنولوژی مدرن و تصاویر زنده ارائه میشود.
این قایقسواری به بازدیدکنندگان کمک میکند تا تاریخ غنی هند را در ۱۲ دقیقه کشف کنند.
۴. نمایشگاهها (Exhibition Halls)
نمایشگاههای معبد شامل چندین سالن تعاملی است که آموزهها و فلسفه سوامینارایان و تاریخ هند را با استفاده از تکنولوژیهای پیشرفته توضیح میدهند:
سالن ساتچیتآناندا (Sahaj Anand): نمایشهای سهبعدی و تعاملی.
فیلم سهبعدی (IMAX Theatre): درباره زندگی و آموزههای سوامینارایان.
نمایشگاه ارزشها (Hall of Values): شامل دیوراماها و مجسمههای متحرک که داستانهایی از ارزشهای انسانی را روایت میکنند.
۵. باغهای روحانی (Garden of India)
باغهای معبد، معروف به آبهیشتراوان (Abhishek Mandapam) و باغ یوگینریتی (Yogini Garden)، محیطی آرام و دلنشین برای استراحت و تأمل ارائه میدهند:
مجسمههای شخصیتهای تاریخی هند که ارزشهای فرهنگی و معنوی این کشور را برجسته میکنند.
طراحی زیبا با درختان و گلهای بومی که حس آرامش را به بازدیدکنندگان القا میکند.
۶. آبهیشک مندیپ (Abhishek Mandap)
این بخش مکانی است برای برگزاری آیینهای مذهبی و ریختن آب مقدس روی مجسمۀ سوامینارایان. بازدیدکنندگان میتوانند در این مراسم شرکت کرده و با ریختن آب مقدس، دعا و آرزوهای خود را به درگاه الهی عرضه کنند.
۷. فروشگاه و رستوران (Premvati Food Court)
برای رفاه بازدیدکنندگان، معبد دارای یک رستوران و فروشگاه است:
رستوران پرموتی: ارائهدهنده غذاهای سنتی هندی و گیاهی.
فروشگاه: عرضه کتابها، یادگاریها، و محصولات فرهنگی مرتبط با معبد.
معبد آکشاردام در دهلی نو به عنوان یکی از مقدسترین و زیباترین معابد هند، قوانینی را برای حفظ محیط آرام و معنوی خود وضع کرده است. رعایت این قوانین و همچنین اجتناب از انجام کارهای ممنوع در هند به بازدیدکنندگان کمک میکند تا تجربهای بهتر و احترامآمیز داشته باشند. در ادامه به قوانین اصلی این معبد اشاره میکنیم:
۱. ممنوعیت عکاسی و فیلمبرداری
داخل معبد و نمایشگاهها عکاسی و فیلمبرداری به طور کامل ممنوع است. بازدیدکنندگان باید از آوردن دوربین و تجهیزات عکاسی خودداری کنند. تلفن همراه نیز در داخل محوطه معبد اجازه استفاده ندارد.
۲. ممنوعیت آوردن وسایل خاص
بازدیدکنندگان نمیتوانند وسایل زیر را به داخل معبد بیاورند:
کیفهای بزرگ، دوربینها، لپتاپ، و تجهیزات الکترونیکی.
غذا، نوشیدنی، و مواد خوراکی.
اشیای نوکتیز یا خطرناک مانند چاقو و قیچی.
برای این وسایل، محلی برای نگهداری امن در خارج از معبد فراهم شده است.
۳. پوشش مناسب
بازدیدکنندگان باید لباسهایی بپوشند که شانهها و زانوها را پوشش دهد. لباسهای کوتاه یا نامناسب ممکن است باعث ممنوعیت ورود شود. پوشیدن کفش در داخل معبد ممنوع است و بازدیدکنندگان باید قبل از ورود کفشهای خود را در محل مخصوص قرار دهند.
۴. حفظ سکوت و آرامش
بازدیدکنندگان باید در تمام مدت بازدید، سکوت و آرامش را رعایت کنند. مکالمههای بلند، استفاده از تلفن همراه، و ایجاد هرگونه مزاحمت ممنوع است.
۵. رعایت قوانین معنوی
بازدیدکنندگان باید به مراسم مذهبی و فضاهای مقدس احترام بگذارند. لمس کردن مجسمهها، نقوش و آثار هنری داخل معبد ممنوع است. شرکت در آیینها و مراسم مذهبی باید با احترام و رعایت قواعد خاص انجام شود.
۶. رعایت ساعتهای بازدید
بازدیدکنندگان باید در ساعتهای مشخصشده (معمولاً ۹:۳۰ صبح تا ۶:۳۰ عصر) به معبد مراجعه کنند.
حضور در معبد، خارج از این ساعتها تنها برای مراسم خاص مذهبی مجاز است.
۷. ممنوعیت دخانیات و مواد الکلی
استعمال دخانیات و آوردن مواد الکلی در داخل محوطه معبد به شدت ممنوع است. همچنین استفاده از هرگونه مواد مضر یا مخدر در معبد جرم تلقی میشود.
۸. مسئولیت کودکان
خانوادههایی که با کودکان به معبد میآیند باید از رفتار مناسب کودکان خود اطمینان حاصل کنند. دویدن، بازی کردن و سر و صدا در داخل معبد ممنوع است.
۹. استفاده از خدمات محلی
برای راهنمایی و خرید بلیط بخشهای خاص (مانند قایقسواری و نمایشگاهها)، بازدیدکنندگان باید از گیشههای رسمی داخل معبد اقدام کنند. استفاده از خدمات غیررسمی یا خرید بلیط از منابع غیرمجاز ممنوع است.
معبد آکشاردام نهتنها بهعنوان یک جاذبه مذهبی و فرهنگی برجسته شناخته میشود؛ بلکه به دلیل ارائه امکانات رفاهی و بهداشتی مناسب، تجربهای دلپذیر و آرامشبخش را برای بازدیدکنندگان فراهم میکند. در ادامه، به مهمترین امکانات رفاهی و بهداشتی این معبد میپردازیم:
۱. سرویسهای بهداشتی
معبد آکشاردام مجهز به سرویسهای بهداشتی مدرن و تمیز در نقاط مختلف مجموعه است.
سرویسهای بهداشتی با امکاناتی مانند دسترسی آسان برای افراد دارای معلولیت طراحی شدهاند.
این سرویسها به طور مرتب توسط تیمهای نظافت نگهداری و تمیز میشوند.
۲. آب آشامیدنی رایگان
در سراسر مجموعه، ایستگاههای تأمین آب آشامیدنی رایگان برای بازدیدکنندگان وجود دارد.
این ایستگاهها آب تصفیه شده و بهداشتی را ارائه میدهند.
۳. رستوران و غذاخوری (Premvati Food Court)
معبد دارای یک رستوران بزرگ و مجهز به نام پرموتی فود کورت است.
این رستوران غذاهای سنتی هندی و گیاهی را با کیفیت بالا و در محیطی بهداشتی ارائه میدهد.
قیمت غذاها مقرونبهصرفه بوده و گزینههای متنوعی برای تمام سلیقهها وجود دارد.
۴. فضاهای استراحت
در نقاط مختلف معبد، نیمکتها و فضاهای سرپوشیده برای استراحت بازدیدکنندگان تعبیه شده است.
این فضاها به خصوص در باغهای معبد، مانند باغ روحانی (Garden of India)، محیطی آرامشبخش را برای استراحت فراهم میکنند.
۵. مرکز نگهداری وسایل
ورود دوربین، تلفن همراه، و کیفهای بزرگ به داخل معبد ممنوع است. برای راحتی بازدیدکنندگان، معبد دارای مرکز نگهداری وسایل شخصی است. این مرکز با امنیت بالا و به صورت رایگان وسایل بازدیدکنندگان را نگهداری میکند.
۶. دسترسی برای افراد دارای معلولیت
معبد آکشاردام به صورت کامل برای افراد دارای معلولیت طراحی شده است. امکانات شامل:
رمپهای دسترسی در سراسر مجموعه.
سرویسهای بهداشتی ویژه.
ویلچرهایی که به صورت رایگان در اختیار بازدیدکنندگان قرار میگیرد.
۷. پارکینگ وسیع
معبد دارای یک پارکینگ بزرگ و سازمانیافته است که امکان پارک خودروها و اتوبوسها را فراهم میکند.
این پارکینگ بهراحتی از ورودیهای معبد قابل دسترسی است.
۸. فروشگاه هدایا و یادگاری
فروشگاه معبد، محصولات فرهنگی، کتابها، سوغاتیهای مذهبی و صنایع دستی هندی را ارائه میدهد.
این فروشگاه مکان مناسبی برای خرید یادگاری از سفر به معبد آکشاردام است.
۹. خدمات پزشکی
معبد مجهز به یک مرکز پزشکی برای رسیدگی به موارد اورژانسی است.
این مرکز با حضور کادر مجرب و تجهیزات اولیه پزشکی به بازدیدکنندگان کمک میکند.
۱۰. امنیت و راهنمایی بازدیدکنندگان
معبد با داشتن تیمهای امنیتی حرفهای، محیطی ایمن و آرام را برای بازدیدکنندگان فراهم میکند.
راهنماهای مجرب و تابلوهای اطلاعرسانی در سراسر مجموعه برای کمک به بازدیدکنندگان وجود دارند.
معبد آکشاردام دهلی در موقعیتی عالی قرار دارد و بسیاری از جاهای دیدنی هند در دهلی، در نزدیکی آن قرار دارند. این مکانها بازدید شما را به یک تجربه فرهنگی و تاریخی بینظیر تبدیل میکنند.
قلعه سرخ (Red Fort): یک قلعه تاریخی از دوران مغول که معماری باشکوهی دارد.
معبد لوتوس (Lotus Temple): یک معبد مدرن به شکل نیلوفر آبی که نمادی از معماری معاصر است.
بنای یادبود مهاتما گاندی (Raj Ghat): مکانی آرام و معنوی که یادبود گاندی را در خود جای داده است.
باغ لودهی (Lodhi Garden): پارکی زیبا با معماری آرامشبخش که برای استراحت و عکاسی مناسب است.
بازار چاندنی چوک (Chandni Chowk): یک بازار قدیمی و پرجنبوجوش با غذاهای محلی و خرید سنتی.
رستورانهای اطراف معبد آکشاردام، انواع غذاهای سنتی هندی و غذاهای بینالمللی را در فضایی دلنشین و با کیفیت ارائه میدهند.
Haldiram’s: یک رستوران معروف برای غذاهای گیاهی و میانوعدههای سنتی هندی.
Bikanervala: رستورانی مناسب برای علاقهمندان به غذاهای هندی و دسرهای خوشمزه.
Sagar Ratna: مکان ایدهآل برای چشیدن غذاهای جنوب هند.
Barbeque Nation: رستورانی برای علاقهمندان به غذاهای باربکیو با گزینههای متنوع.
Indian Accent: یک رستوران لوکس با غذاهای خلاقانه و ترکیب طعمهای هندی و غربی.
اگر قصد اقامت در نزدیکی معبد آکشاردام را دارید، گزینههای زیر با خدمات باکیفیت و استانداردهای بهداشتی مناسب هستند:
The Oberoi, New Delhi (پنج ستاره): یک هتل لوکس با امکانات فوقالعاده و چشمانداز عالی از شهر.
Shangri-La's Eros Hotel (پنج ستاره): هتلی شیک با رستورانهای متنوع و امکانات رفاهی کامل.
Holiday Inn Mayur Vihar (چهار ستاره): گزینهای اقتصادیتر با اتاقهای تمیز و خدمات با کیفیت.
Radisson Blu Hotel (چهار ستاره): هتلی با امکانات مدرن و دسترسی راحت به نقاط مهم شهر.
FabHotel Prime Shervani (سه ستاره): هتلی مقرونبهصرفه با اتاقهای مرتب و خدمات مناسب برای مسافران.
معبد آکشاردام هند نهتنها یک شاهکار معماری است؛ بلکه فرصتی برای کشف تاریخ، فرهنگ و معنویت غنی هندوستان به شما میدهد. اگر به دنبال یک تجربه فراموشنشدنی در دهلی هستید، بازدید از این معبد را در اولویت قرار دهید. برای مشاهده تورهای جذاب دهلی نو و برنامهریزی سفر خود، همین حالا به صفحه تور دهلی نو مراجعه کنید و اولین گام را برای سفری رؤیایی بردارید.
سوالات متداول
معبد آکشاردام در شهر دهلی نو، پایتخت هند، واقع شده است. این معبد در نزدیکی رودخانه یامونا قرار دارد و یکی از برجستهترین جاذبههای گردشگری این شهر محسوب میشود.
بهترین راه دسترسی به معبد، استفاده از متروی دهلی است. ایستگاه متروی «آکشاردام» نزدیکترین ایستگاه به این معبد است و تنها چند دقیقه پیادهروی با ورودی فاصله دارد. همچنین تاکسی و ریکشا نیز گزینههای دیگری برای رسیدن به معبد هستند.
معبد آکشاردام همهروزه به جز دوشنبهها از ساعت ۹:۳۰ صبح تا ۶:۳۰ عصر برای بازدیدکنندگان باز است. توصیه میشود پیش از بازدید، ساعت دقیق را بررسی کنید.
ورود به محوطه اصلی معبد رایگان است؛ اما برای استفاده از امکانات ویژه مانند نمایشگاهها، فیلم سهبعدی و قایقسواری باید بلیط تهیه کنید. هزینه این خدمات برای بزرگسالان معمولاً بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ روپیه است.