ایران نیز مانند تمامی کشورهای دنیا توریست های زیادی را از دوران های قدیم به خود جذب می کرده است. در دوره های مختلف زمان رونق این صنعت متفاوت بوده است، اما از چه زمانی ایران به صنعت گردشکری پرداخته است؟ با الفبای سفر مروری به تاریخه گردشگردی در ایران می کنیم.

گردشگری و جهانگردی از زمان های قدیم در ایران رونق داشته است. آمد و رفت بازرگانان در مسیر جاده ابریشم، وجود انواع کاروانسراها و چاپارخانه ها از دلایل رونق این صنعت در ایران است. گردشگری در حکومت ها و سلطنت های مختلف در تاریخ ایران مانند هخامنشیان،سلوکیان و.. همواره مورد توجه بوده است. یکی از بهترین دورهای تاریخی در این زمینه در زمان حکومت صفویه بوده و عواملی مانند توسعه و گسترش ارتباطات، افزایش امنیت، ایجاد راههای ارتباطی متعدد در گسترش این صنعت تاثیر به سزایی داشته است.

برای نخستین بار در کشور در وزارت داخلی(کشور) در سال 1314، اداره ای به نام «اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغات» تاسیس گردید که امور مربوط به جهانگردی را به دست گرفت.اولین آژانس جهانگردی ایران نیز در سال ۱۳۱۹ در تهران تاسیس شد، همچنین شورای عالی جهانگردی که متشکل  از ۱۲ نفر از نمایندگان وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی و 3 کارشناس امور گردشگری و جهانگردی، در سال 40 تشکیل گردید.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، نام این  وزارتخانه به وزارت ارشاد ملی و سپس به نام وزارت ارشاد اسلامی تغییر کرد. سرپرستی امور جهانگردی کشور به عهده معاونت جهانگردی این وزارتخانه واگذار شد.ادغام حوزه معاونت سیاحتی و زیارتی و سازمان مراکز ایرانگردی و جهانگردی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در سال 1376 باعث به وجود آمدن سازمان جدیدی به نام سازمان ایرانگردی و جهانگردی شد که تا سال 1383 به فعالیت خود ادامه می داد.
از ادغام دو سازمان ایرانگردی و جهانگردی و سازمان میراث فرهنگی  نیز، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تشکیل شده  که بعد از آن سازمان صنایع‌دستی  هم به آن اضافه گردیده که هم اکنون به فعالیت خود ادامه می دهد.

بر اساس تحقیقات به دست آمده، در ایران حدود یک میلیارد دلار در سال، هزینه مسافرت‌های اتباع می شود. به بیان دیگر هر خانوار ایران با وجود پنج عضو به صورت میانگین، سالانه ۸۵ دلار از سهم تولید ملی خود را صرف رونق بازار جهانی توریسم می کند بی آنکه سهمی از این بازار برده باشد.درآمدی که کشورهای خارجی از توریستهای ایرانی به دست می آورند چهار برابر درآمدی است که ایران از توریست های خارجی خود به دست می آورد. شاید بی علت نباشد که بخشی از درآمد دو شرکت بزرگ هواپیمایی دنیا متعلق به ایران است.

پس از امارت، ترکیه و تایلند پرطرفدان ترین مقصد گردشگری در میان ایرانیان است. که برخی با تور ترکیه و تور تایلند به این کشورها سفر می کنند.تعداد جهانگردان بین‌المللی در سطح جهان در سال۱۳۳۰ شمسی حدود ۲۵ میلیون نفر بوده است که اکنون  این تعداد به یک میلیارد نفر رسیده است.بین سال های ۱۳۶۴ تا ۱۳۷۴ تعداد جهانگردان به میزان قابل توجه ای رشد داشته است. به صورتی که در سال ۶۴، از تعداد ۳۲۹ میلیون نفر جهانگرد در سال 74 این رقم به ۵۶۷ میلیون نفر رسیده است.

پیش بینی می شود که تعداد جهانگردان جهان به رقمی بالغ بر یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون نفر تا سال 1399 برسد. که در حال حاضر این  تعداد جهان گرد، حدود یک میلیارد نفر در سال در جهان است.بر طبق اعلام مسئولان گردشگری، هم اکنون سهم ایران از بازار گردشگری جهان حدود ۰۸/ ۰ درصد است.متاسفانه وضعیت هتل های ایران به هیچ وجه با دیگر کشورها قابل مقایسه نیست ، اما از نظر قیمت تفاوتی با همتایان خارجی خود ندارد. بهترین‌های جهان متعلق به هتل های دبی است و نخستین هتل هفت ستاره که بلندترین هتل دنیا نیز محسوب می شود در این کشور قرار دارد. صنعت توریسم و گردشگری در دبی به میزان قابل توجهی رشد داشته به طوری که در حال حاظر دبی دارای ۲۷۲ هتل با بیش از ۳۰ هزار اتاق، ۳۰مرکز خرید و سالانه بیش از هفت میلیون نفر گردشگر خارجی است.


ایران با آثاری چون تخت جمشید، چغازنبیل، تخت سلیمان، میدان نقش جهان، پاسارگاد و ارگ تخریب شده بم که در  فهرست سازمان  جهانی یونسکو به ثبت رسیده و جز جاذبه های مهم گردشگری ایران محسوب می شود، می‌تواند به‌عنوان یکی از مراکز مهم جذب توریست در جهان تبدیل شود.