در نظر بسیاری از ما، کشور چین با آداب و رسوم و سنت‌های خاص خود، یکی از عجیب‌ترین و متمایزترین کشورهای دنیاست. فستیوال‌ها، جشن‌های ملی و آیینی و باورهای خاص مردم چین از جمله مواردی هستند که همواره برای گردشگران جالب توجه بوده‌اند. جشنواره قایق اژدها یکی از این سنت‌های دیرینه چینی است که به تنهایی می‌تواند دلیل سفر هزاران گردشگر به کشور چین باشد. با این مقاله همراه باشید تا درباره این سنت شگفت و هیجان‌انگیز چینی و علت شهرت و محبوبیت آن بیشتر بدانید.

جشنواره قایق اژدها چیست؟

جشنواره قایق اژدها که آن را فستیوال «دوان وو» (Duanwu) نیز می‌نامند، یکی از آداب و رسوم مهم چین است که در پنجمین روز از پنجمین ماه تقویم چینی برگزار می‌شود. کشور چین در زمان برگزاری این جشنواره به مدت ۳ روز تعطیل است و عموم مردم با آداب و تشریفات خاص در این جشن شرکت می‌کنند.

جشنواره قایق اژدها به انگلیسی، دراگون بوت فستیوال (Dragon Boat Festival) نامیده می‌شود که به یکی از مهم‌ترین رویدادهای این جشنواره، یعنی مسابقات قایق‌های اژدها اشاره دارد. این جشنواره علاوه‌بر مسابقات دراگون بوت، شامل رسومات مهم دیگری همچون طبخ غذاهای خاص و انجام مناسک ویژه نیز می‌شود. در ادامه با مهم‌ترین رسومات این جشنواره و تاریخچه آن آشنا می‌شویم.

عکسی از جشنواره قایق اژدها

تاریخچه و ریشه جشنواره قایق اژدها در چین

قدمت برگزاری جشن اژدها در چین به بیش از ۲۰۰۰ سال پیش برمی‌گردد و ریشه در باورهای سنتی مردم چین دارد. در این بخش به دو باور مهم که زمینه شکل‌گیری جشنواره قایق اژدها را به وجود آورده‌اند، اشاره می‌کنیم.

سوار بر قایق اژدها برای فرار از بدیمنی

چینی‌ها از دیرباز معتقد بودند روز پنجم از پنجمین ماه تقویم چینی، روز شوم و بدیمنی است. آنها این روز را روز بروز بیماری‌ها و حشرات خطرناک می‌دانستند و معتقد بودند مردم در این روز به آسانی بیمار می‌شوند و حشرات زهرآلودی همچون مار و عقرب از لانه‌هایشان بیرون می‌آیند و در کمین مردم هستند. از این رو سعی داشتند با خروج از خانه، اجرای مناسک آیینی و رسومات مختلف از بدشانسی، بیماری و حشرات وحشتناک دوری کنند.

در جستجوی شاعری وطن پرست

یکی از افسانه‌ها و اساطیری که نام آن با جشنواره قایق های اژدها گره خورده، داستان زندگی شاعری چینی به نام چو یوآن (Qu Yuan) است.

چو یوآن شاعر و سیاستمداری بود که ۴ قرن قبل از میلاد مسیح زندگی می‌کرد و به دلیل وطن‌پرستی و اعتلای شعر و ادبیات کلاسیک چین شهرت دارد. او در دورانی پرآشوب در چین که جنگ داخلی در اکثر ایالت‌ها بیداد می‌کرد، از دولتمردان محبوب یکی از ایالت‌های چین بود. چو یوآن به دلیل صراحت کلام و سرپیچی آشکار از برخی فرمان‌های پادشاه، مورد خشم او قرار گرفت و به جرم خیانت به پادشاه، تبعید شد.

او در دوران تبعید خود به جمع‌آوری قصه‌ها، اشعار و افسانه‌های عامیانه چینی و همچنین سرودن اشعاری در ستایش وطن می‌پرداخت. چو یوآن که دل در گرو مهر وطن داشت و اوضاع کشور را روز به روز بدتر از دیروز می‌دید، سخت افسرده و غمگین بود. روزها را به قدم زدن و فکر کردن در اوضاع و احوال وطن می‌گذراند و درنهایت، زمانی که از تسخیر ایالت خود به دست نیروهای دشمن آگاه شد، خود را در پنجمین روز از پنجمین ماه سال در رودخانه میلو در استان هونان کنونی، غرق کرد. مردم شهر که از صمیم قلب چو یوآن را دوست داشتند برای پیدا کردن جسد او، سوار بر قایق به دل رودخانه زدند و همه سعی داشتند جسد یوان را از رودخانه بیرون بیاورند. آنها برای ماهیان دریا غذا می‌ریختند تا جسد یوان طعمه ماهیان و آبزیان نشود. از آن زمان تاکنون، مردم چین خاطره چو یوآن و مردمی را که در رودخانه به دنبال او می‌گشتند با قایق‌رانی و برگزاری فستیوال قایق اژدها گرامی می‌دارند.

جشنواره قایق اژدها در چین

زمان برگزاری جشنواره قایق اژدها چین

اگرچه جشنواره قایق اژدها تاریخ برگزاری ثابتی در تقویم چینی دارد که مصادف است با روز پنجم از پنجمین ماه، اما این تاریخ در تقویم میلادی ثابت نیست و هر سال تغییر می‌کند. معمولاً تاریخ برگزاری جشنواره در اواخر ماه می یا در طول ماه جولای است. جشنواره قایق اژدها در سال ۲۰۲۴ در تاریخ ۱۰ ژوئن برگزار شد.

آداب و رسوم جشنواره قایق اژدها

بی‌تردید مهم‌ترین و جذاب‌ترین اطلاعاتی که باید درباره جشن اژدها در چین داشته باشید، درباره آداب و رسومی است که در برگزاری این جشن رعایت می‌شود.

اوج هیجان جشنواره در مسابقات دراگون بوت

برگزاری مسابقه بین قایق‌های اژدها، مهم‌ترین و جذاب‌ترین بخش جشنواره قایق های اژدها است. در این مسابقات، تیم‌های قایقرانی سوار بر قایق‌های دراز و باریکی که یک طرف آنها به شکل سر اژدها و طرف دیگر به شکل دم اژدها ساخته شده است، با یکدیگر مسابقه می‌دهند. در هر قایق، یکی از اعضای تیم وظیفه نواختن نوعی طبل یا درام خاص را برعهده دارد و قایقرانان مطابق با ریتم موسیقی پارو می‌زنند. این مسابقه پرطرفدارترین بخش جشنواره اژدها محسوب می‌شود که هر ساله جمعیت زیادی را برای تماشا به خود جلب می‌کند.

آویختن گیاهان به در ورودی خانه ها در جشنواره قایق اژدها

یکی از رسوماتی که در زمان برگزاری جشنواره قایق اژدها در سطح شهرهای چین به اجرا درمی‌آید، آویزان کردن گیاهانی همچون درمنه چینی یا سوسن به در ورودی یا پنجره خانه‌هاست. این گیاهان به دلیل خواص دارویی‌شان معروف هستند و از سوی دیگر نیز به باور مردمان چین، شیاطین، حشرات موذی و بیماری‌ها را دور می‌کنند.

تصویری از آویختن گیاهان به در ورودی خانه‌ها

استفاده از روبان های رنگی در جشنواره قایق اژدها

در برخی از نقاط چین، مردم به ویژه کودکان، ربان‌ها یا نوارهای پارچه‌ای باریکی را مانند گردنبد یا دستبند به گردن یا دست خود می‌اندازند. این اکسسوری‌ها از ۵ روبان به رنگ مختلف شامل آبی، قرمز، زرد، سفید و مشکی ساخته می‌شوند که هرکدام به یکی از عناصر پنجگانه حیات در باورهای چینی (آب، چوب، آتش، زمین و فلز) اشاره دارد.

مسابقه ایستادن تخم مرغ در فستیوال دراگون بوت

در این مسابقه که در بسیاری از نقاط چین محبوبیت دارد، شرکت‌کنندگان تلاش می‌کنند یک تخم مرغ را به صورت عمودی و ایستاده بر روی سطح زمین قرار دهند و اجازه ندهند تعادل آن بهم بخورد. اگر کسی بتواند دقیقاً در ساعت ۱۲ ظهر، تخم مرغ خود را به صورت ایستاده نگه دارد، شانس و خوشبتختی در طول سال جدید همراه او خواهد بود.

غذاهای جشنواره قایق اژها و اهمیت زونگزی

یکی از اصلی‌ترین بخش‌های جشنواره قایق اژدها، غذاهای چینی و نوشیدنی‌های متنوع و سنتی آن است. مهم‌ترین غذاهایی که در این جشنواره طبخ می‌شوند عبارتند از:

• زونگزی: اصلی‌ترین و نمادین‌ترین غذایی که در جشنواره قایق های اژدها سرو می‌شود، غذایی سنتی و قدیمی است که زونگزی نام دارد. زونگزی درواقع نوعی کوفته برنجی یا برنج چسبناک است که به همراه لوبیا و گوشت در میان برگ‌های بامبو قرار می‌گیرد و به شکل مثلث پیچیده می‌شود. علت پخت زونگزی در این جشن به داستان پیدا کردن جسد چو یوآن برمی‌گردد. بر اساس باور چینی‌ها یکی از غذاهایی که مردم به داخل آب می‌ریختند تا ماهی‌ها به جسد یوآن حمله نکنند، زونگزی بوده است.

• تخم اردک: یکی دیگر از غذاهای سنتی و محبوب جشنواره قایق اژدها، تخم اردک است که به صورت نیمرو یا آب‌پز سرو می‌شود.

• شراب برنج: از نوشیدنی‌های جدانشدنی فستیوال قایق اژدها، شراب برنج است که معمولاً همراه با زونگزی سرو می‌شود.

• شراب سرخ یا شراب رآلگار: این نوشیدنی، یکی از مشروبات سنتی و قدیمی چینی است که با ماده قرمز رنگی به نام رآلگار (نوعی آرسنیک سولفید) ترکیب می‌شود و پای ثابت جشنواره قایق اژدها است.

عکسی از زونگزی غذای معروف چینی در جشنواره اژدها

نشانه ها و نمادهای جشنواره قایق اژدها

جشنواره قایق اژدها، آیینی است که بسیاری از نمادهای تاریخی و فرهنگی کشور چین در آن تجلی پیدا کرده‌اند. برخی از مهم‌ترین نمادهای این جشنواره عبارتند از:

• اژدها: اژدها را می‌توان نماد اصلی و محوری این فستیوال دانست که نماینده قدرت، اعتبار و خوش‌شانسی در فرهنگ چینی است. مسابقات دراگون بوت فقط برای گرامی‌داشت یاد چو یوآن انجام نمی‌شود؛ بلکه قدرت اژدها در محافظت از افراد و خوش‌یمن بودن آن را نیز نشان می‌دهد.
  
  
• روبان‌های رنگی: روبان‌های رنگی که به پنج رنگ آبی، قرمز، زرد، سفید و مشکی دیده می‌شوند، هر کدامشان به یکی از عناصر آب، چوب، آتش، زمین و فلز تعلق دارد. کنار هم قرار گرفتن این ۵ رنگ در کنار یکدیگر، نشان‌دهنده تعادل و محافظت است.
  
  
• گل‌های سوسن و درمنه: این گل‌ها نماد سلامتی و حفاظت هستند.

جشنواره قایق اژدها در سایر کشورها

اگرچه ریشه و منشأ اصلی جشنواره قایق اژدها به چین برمی‌گردد، اما این فستیوال در بسیاری از کشورها، به ويژه کشورهایی که جمعیت چینی‌ها در آنها زیاد است انجام می‌شود. برای مثال در ادامه به برخی از این کشورها اشاره می‌کنیم:

• تایوان: در این کشور، جشنواره قایق‌ اژدها یکی از تعطیلات رسمی و مهم کشور محسوب شده و مسابقات قایقرانی و پخت‌ غذاهای سنتی مانند زونگزو نیز در تایوان دیده می‌شود.
  
  
• هنگ کنگ: در این کشور، مسابقات دراگون بوت با شور و هیجان بیشتری برگزار می‌شود.
  
  
• مالزی و سنگاپور: در مناطق چینی‌نشین این دو کشور، جشنواره قایق اژدها با تمام قوت و رعایت همه سنن و آداب و رسوم برگزار می‌شود.

سفر به چین در زمان برگزاری جشنواره قایق اژدها

سفر به چین در هر لحظه خود، یک شگفتی پنهان کرده است. جشنواره قایق اژدها یکی از بهترین و متنوع‌ترین رسومات چینی‌هاست که بازدید از آن یک تجربه جدید را برایتان فراهم می‌کند. در این جشنواره می‌توانید با مسابقات دراگون بوت، پخت غذاهای چینی و رسوم چین آشنا شوید و در بهترین هتل های چین اقامت کنید. اگر می‌خواهید در زمان برگزاری این جشنواره به چین بروید، تور چین الفبای سفر را حتما بررسی کنید.

سؤالات متداول

1. جشنواره قایق اژدها در کجا برگزار می شود؟

این جشنواره در کشور چین برگزار می‌شود.

2. تاریخ جشنواره قایق اژدها چه زمانی است؟

این جشنواره در روز پنجم از ماه پنجم تقویم چینی برگزار می‌شود که تقریباً برابر ماه ژوئن است.