ایران یکی از متنوع ترین اقلیم های روی زمین را دارد که از خشک تا نیمه خشک، از نیمه گرمسیری تا نیمه قطبی، از کوه ها و مناطق برفی در شمال غرب و غرب تا بیابان های گرم مرکزی و شرقی را شامل می شود.

بیش از نیمی از کشور ایران را بیابان های خشک و نیمه خشک به وسعت 130 هزار کیلومتر مربع تشکیل می دهند. این مناطق به دو کویر معروف ایران دشت کویر و کویر لوت تقسیم می شوند.

نام کویرهای معروف ایران شامل کویر لوت، کویر ریگ جن، کویر ابوزید آباد کاشان، کویر مرنجاب، کویر بافق، کویر بشرویه، کویر طبس می باشد. در ادامه ما شما را با بزرگترین کویر ایران بیش تر آشنا می کنیم.

کویر لوت یا دشت لوت

کویر لوت یا دشت لوت

نام بزرگترین کویر ایران کویر لوت یا دشت لوت است، که در جنوب شرقی ایران، یک منطقه نیمه گرمسیری قاره‌ای خشک قرار دارد که به دلیل تنوع زیادی از  دیدنی هاب کویری قابل توجه است. 
کویر لوت منطقه وسیعی است که بخش هایی از سه استان پهناور سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و کرمان را در بر می گیرد. این منطقه که از شمال به جنوب امتداد دارد، از غرب به گسل «نایبند» و از شرق به گسل «نهبندان» محدود می شود. کویر لوت بیست و هفتمین بیابان بزرگ جهان است که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. 
حوضه آبریز دشت لوت تا حدود 175 هزار کیلومتر مربع وسعت دارد که حدود 10 درصد از خاک ایران را تشکیل می دهد. کویر لوت در زبان فارسی به معنی برهنه و بدون آب و فاقد پوشش گیاهی اطلاق می شود.
کویر لوت در یک حوضه داخلی قرار دارد که توسط کوه احاطه شده است، بنابراین در سایه باران و همراه با دمای بالا قرار دارد. صحرای لوت بالاترین دمای سطح زمین را بین سال ‌های 2003 و 2009 تجربه کرده است. 
داغ‌ ترین مطالعات ماهواره ‌ای از دمای زمین در سال 2005 با دمای 70.7 درجه سانتی‌گراد در دشت لوت ثبت شد. زمین ‌های خشک و  صخره ‌ای، سنگ‌ریزه‌ های تیره، کمک می‌کنند تا کویر لوت ایران به گرم‌ترین نقطه روی زمین تبدیل شود.
جالب است بدانید برخی از بخش‌های کویر لوت، حتی برای باکتری ‌ها، هیچ شانسی برای زندگی وجود ندارد.
کویر لوت با 120 هزار کیلومتر مربع وسعت یکی از مناطق گرم و خشک جهان است. این منطقه پر از ناشناخته هاست. این منطقه سوزان و اسرارآمیز آنقدر جذاب بوده که به عنوان اولین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث طبیعی یونسکو به ثبت رسیده است.
 قسمت اصلی این کویر بزرگ را ماسه و ریگ تشکیل می دهد و قسمت های دیگر آن دارای جغرافیای کویری است.

راهنمای سفر به کویر لوت

سفر به کویر لوت با توجه به وسعت منطقه و نبود شهر و روستا در آن نیاز به همراهی یک گروه حرفه ای و آشنا به منطقه دارد. تنها راه بازدید از این منطقه استفاده از خودروهای SUV است.
برای سفر به آن باید به اندازه کافی غذا، آب، بنزین و به طور کلی تمام ملزومات سفر همراه داشته باشید. بی شک تماشای عظمت کویر لوت و ریگ یالان به سختی های سفر به این منطقه می ارزد.
لازم به ذکر است که بازدید کامل از منطقه لوت نیاز به مجوز دارد. کویر لوت در واقع به سه قسمت سبز، نارنجی و قرمز تقسیم می شود.
بازدید از محوطه سبز برای عموم آزاد است اما حضور در محدوده نارنجی و قرمز ممنوع است و برای ورود به این محوطه نیاز به حضور راهنما و هماهنگی لازم با دستگاه های مربوطه دارید.

قسمت های مختلف کویر لوت

وسعت کویر لوت مناطق مختلفی را با اقلیم و ویژگی های جغرافیایی متفاوت ایجاد کرده است. کویر لوت اصلی ترین منطقه دشتی است که از نظر ارتفاع و ویژگی های جغرافیایی نامتقارن است. بنابراین، به دلیل شکل ناهمواری و پراکندگی ویژگی های جغرافیایی، زمین شناسان به طور طبیعی آن را به سه قسمت تقسیم می کنند.

لوت شمالی

منطقه شمالی لوت منطقه وسیعی است که ارتفاع آن در نقاط شمالی به 1000 متر می رسد و با حرکت به سمت جنوب به 500 متر کاهش می یابد.
لوت شمالی منطقه ای ماسه ای است که قسمت جنوبی آن از بریدگی های نامنظم تشکیل شده است که به رودخانه نمک بیرجند منتهی می شود. 
آنچه در این منطقه چشمگیرتر است، کوه ها و تپه های رسوبی و آتشفشانی است که باعث زمین لرزه های متعدد در شمال لوت شده است.

لوت مرکزی

متفاوت ترین قسمت کویر لوت را بدون شک می توان قسمت مرکزی آن دانست. این منطقه که 162 کیلومتر طول و 52 کیلومتر عرض دارد و به چاله لوت نیز معروف است پوشیده از توده های ماسه ای عظیم و به هم پیوسته است. در لوت مرکزی بیابان های نمک و گچ پراکنده است.

لوت جنوبی

جنوبی ترین منطقه کویر لوت از نظر پوشش گیاهی و بقایای تمدن های باستانی است و نسبت به سایر نقاط آن حاصلخیزتر می باشد.

حیات وحش کویر لوت

حیات وحش کویر لوت

در بخش‌های مرکزی کویر لوت هیچ گونه حیات گیاهی یا حیوانی وجود ندارد. اما در برخی مواقع سال که هوا مساعدتر است می توان گیاهانی را می توان مشاهده کرد. به عنوان مثال، در بهار، پس از بارندگی های فصلی محدود، گیاهان چمن رشد می کنند و در مدت کوتاهی خشک می شوند.
بر خلاف مناطق مرکزی که فاقد پوشش گیاهی هستند، منطقه ریگ یلان دارای چندین گونه گیاهی است. تراکم این پوشش گیاهی در شرق لوت بسیار بیشتر است. 
همچنین در 20 کیلومتری منطقه شهداد درختان و درختچه های گز به چشم می خورد که یکی از زیباترین مناظری است که در کویر لوت، «نبکا» یا گلدان های شنی به چشم می خورد. این پدیده شگفت انگیز یکی از جاذبه های بی نظیر کویر لوت است. تپه های شنی که مانند گلدانی بوته های گز این منطقه را احاطه کرده اند و تا 10 متر ارتفاع دارند.
در قسمت شرقی کویر لوت حیواناتی زندگی می کنند که در برابر کم آبی مقاوم هستند. اینها شامل مارها و پرندگان گوشتخوار، روباه و گربه شنی و آگاما هستند. 
حدود 70 گونه پرنده در صحرای لوت دیده شده است که همگی دارای رنگ سفید برای جذب گرمای کمتر هستند. این پرندگان آب مورد نیاز خود را از حشرات یا شبنم دریافت می کنند، که از اختلاف دمای شب و روز تشکیل می شود.

کویر لوت در شب

آسمان شب کویر، بهشت منجمان است و طبیعت بکر لوت در مقایسه با دیگر کویرهای ایران، عکاسان، ستاره شناسان و پژوهشگران را به خود جذب می کند. 
با توجه به دور بودن این کویر از شهرهای بزرگ و نور ایجاد شده است، توسط این شهرها می توان تصاویر زیبایی از آسمان شب را در داخل کویر لوت ثبت کرد.

بهترین زمان و فصل سفر به کویر لوت کی می باشد ؟

بهترین زمان برای سفر به لوت پاییز و زمستان است. در فصل تابستان، کویر لوت نه تنها یکی از گرم ترین نقاط ایران است، بلکه طبق داده های ماهواره ای ناسا، این منطقه یکی از گرم ترین نقاط کره زمین است.

دشت کویر

دشت کویر با  مساحت  هزار77000 کیلومتر  در مرکز شرقی ایران و در بخش های استان سمنان، اصفهان، یزد و خراسان قرار دارد.
طول دشت کویر 675 کیلومتر و عرض آن 100 تا 300 کیلومتر است. 
دشت کویر با نام کویر مرکزی و صحرای عظیم نمک شناخته می شود. و سطح آن با گل و لای و نمک پوشیده شده است. این بیابان عمدتاً در فصل زمستان باران کمی می‌بارد. میزان بارندگی سالانه دشت کویر میانگین 100 میلی لیتر است. دمای دشت کویر می تواند به بالای 50 درجه سانتی گراد برسد و اختلاف دما در زمستان و تابستان به 70 درجه سانتی گراد تغییر می کند. 
این بیابان بزرگ با تپه ‌های شنی تا ۶۰ متر، دریاچه‌ ها و رودخانه‌ های فصلی، باتلاق‌ ها و زمین‌ های گلی، دشت‌ های نمک و طوفان‌ های شن است. 
پوشش گیاهی اصلی این کویر شامل گیاهان مقاوم به نمک است و جانوران اصلی آن عبارتند از: یوزپلنگ ایرانی، پلنگ ایرانی، شتر، روباه، گرگ، بز وحشی، گوسفند وحشی، غزال ایرانی، گیسوی زمینی، بوستار مودار، شنزار، کبک و انواع مختلف. از مارمولک ها و مارها می باشند.
این کویر تقریباً خالی از سکنه است و افراد بسیار کمی در خاک آن زندگی می کنند. این افراد در مناطق محدود بیابان عمدتاً نزدیک روستا ها ها زندگی می کنند. این کویر از استان های تهران، قم، سمنان، خراسان، اصفهان و یزد قابل دسترسی است.
در ده ها میلیون سال گذشته در این بیابان دریاچه آب شوری قرار داشته است، و قلمروی کوچکی را احاطه کرده بود. بعد از گذشت زمان آب دریاچه خشک شده و لایه ای از نمک به ضخامت 6 تا 7 کیلومتر در این ناحیه تشکیل می شود.
دشت کویر همچنین به عنوان یکی از قطب ‌های حرارتی بر روی زمین یاد می ‌شود. دمای هوا دشت کویر در روز ها گاهی به ۵۰ درجه سانتی‌گراد هم می ‌رسد و اختلاف دمای شب روز نیز به 70 درجه می رسد.

بزرگترین شهر کویری ایران کجاست؟

می توان گفت بزرگترین استان کویری ایران، استان کرمان است، این شهر با مساحت 183285 کیلومتر مربع  و تقریبا 11 درصد از وسعت کشور ایران کویری ترین شهر در ایران بشمار می رود. کرمان به‌ دلیل موقعیت جغرافیایی که دارد، بخشی از کویر لوت را در خود جای داده است.

فعالیت های جذاب در کویر های ایران 

بهترین کاری که می توانید در کوی رهای ایران انجام دهید لذت بردن از زیبایی های بی پایان و آرام آن است. کویر مکانی است برای یافتن آرامش با دنیای اطراف و درون خودتان می باشد.
قدم زدن در صحرا واقعا لذت بخش است پس کفش و تجهیزات مناسب همراه داشته باشید. همیشه به خاطر داشته باشید که صحرا خانه برخی از خطرناک ترین حیوانات جهان مانند مارها است، بنابراین همیشه مراقب باشید که در کجا راه می روید.
کمپینگ در صحرا، گردهمایی های آتش در شب و پختن غذا روی آن، عکاسی از آسمان شب کویر و عمدتاً خوابیدن زیر میلیاردها ستاره تجربه ای است که نباید از دست بدهید.
تورهای ماجراجویانه بیابان آفرود می تواند به شما کمک کند تا به عمق صحرا بروید و تقریباً در تمام بیابان های ایران این تورها وجود دارند. همچنین می توانید به تفریح شتر سواری، دوچرخه های شنی و ATV بپردازید.
از تپه های تاریک تا تپه های شنی سفید، از نمکزارهای سفید تا کانی های متبلور صورتی و قرمز و تپه های نمک را می توانید در کویرهای ایران ببینید.
اینها تنها چند نمونه از زیبایی های بی پایان و بی نظیر کویر های ایران است. بخش ‌هایی در بیابان ‌ها مملو از حیات وحش و گل‌ های صحرایی و بخش‌ های دیگر آن هیچ حیاتی وجود ندارد.

کمپ زدن در دل کویر

تجهیزات مورد نیاز برای بازدید از کویر

برای رفتن به کویر باید با خود تجهیزات ضروری و مورد نیاز همراه داشته باشید، در زیر به چند مورد از تجهیزات کویرگردی اشاره می کنیم.
• داشتن آب کافی، اگر قصد دارید به یک سفر در کویر بروید، این اولین چیزی است که باید در لیست خود به همراه داشته باشید.
• کلاه پهن، کلاه شما را از آفتاب سوزان کویر محافظت می کند. شما در کویر برای ساعات طولانی زیر آفتاب داغ قرار می گیرید از این رو، به چیزی نیاز دارید که از سرتان در برابر تأثیر آب و هوای خطرناک محافظت کند. 
• کرم ضد آفتاب قوی، برای اینکه دچار آفتاب سوختگی نشوید و پوستتان آسیب نبیند باید با خود کرم ضد آفتاب داشته باشید.
• عینک آفتابی، داشتن یک جفت عینک آفتابی خوب در لیست بسته بندی سفرهای صحرای شما ضروری است. 
• جعبه کمک های اولیه، جعبه کمک های اولیه یکی دیگر از مواردی است که اگر قصد دارید به یک سفر کویری بروید، حتما با خود همراه داشته باشید.
• نقشه، بهتر است برای کویر گردی از راهنما کمک بگیرید، اما اگر راهنما در دسترس نیست باید با خود نقشه، GPS  و قطب نما به همراه داشته باشید.
• به همراه داشتن چراغ قوه، فندک و یا کبریت
• تجهیزات کمپ ، تجهیزاتی که بدون آن امکان اقامت در بیابان وجود ندارد.
• داشتن لباس های مناسب و گرم برای استراحت در شب، کیسه های خواب، چادر خواب مناسب کویر از جمله تجهیزاتی است که برای ماندن در کویر لازم است.

خلاصه مطلب

تقریبا یک چهارم کشور ایران را مناطق کویری شکل داده است، در این میان این مناطق کویری  دشت کویر و دشت لوت بین مردم شناخته شده تر هستند و مجموعا مساحتی برابر ۳۶۰ هزار کیلومتر را در برمی گیرند. 
دشت کویر در مرکز فلات ایران جای گرفته است و از شمال به دامنه های البرز مرکزی و شرقی و از غرب به جاده دامغان مرتبط است.
در دل این کویر بیابان ها و مناطق حفاظت شده ای از جمله مروست، دامغان و خارتوران جای گرفته اند. در غرب کویر بیابانی از نمک قرار دارد.
 کویر لوت در سال های 2005، 2006، 2007 و 2009 به عنوان گرم ترین نقطه روی سیاره زمین اندازه گیری شد. همچنین با دمای 70 درجه سانتیگراد در سال 2005 به عنوان گرمترین نقطه در سراسر سیاره زمین ثبت شده است.
کویر لوت به سه بخش جغرافیایی تقسیم می شود: لوت شمالی از عناصر شن و ماسه تشکیل شده است. لوت مرکزی به عنوان شگفت ‌انگیزترین بخش با پدیده‌ های بسیار شگفت ‌انگیز و لوت جنوبی با غنی ترین پوشش گیاهی است.
دشت کویر با  مساحت  هزار77000 کیلومتر  در مرکز شرقی ایران و در بخش های استان سمنان، اصفهان، یزد و خراسان قرار دارد.
میانگین ارتفاع دشت کویر از سطح آب های آزاد جهان نزدیک به ۷۰۰ متر است. کم ارتفاع ترین منطقه آن که در مناطق مرکزی دشت واقع شده ۶۵۰ متر و مرتفع ترین نقطه از آن در شمال دریاچه نمک خور و بیابانک در حدود ۸۳۸ متر ارتفاع دارد.
دشت کویر با نام کویر مرکزی و صحرای عظیم نمک نیز شناخته می شود. و سطح آن با گل و لای و نمک پوشیده شده است. در دشت کویر پوشش گیاهی شامل گیاهان مقاوم به نمک است. شما می توانید از طریق تور داخلی در آژانس گردشگری الفبای سفر به مقاصد داخلی ایران سفری مقرون به صرفه داشته باشید.

سوالات متداول درباره ی بزرگترین کویر ایران

بزرگترین کویر های ایران کدامند؟

دشت لوت و یا کویر لوت، دشت کویر از جمله بزرگترین کویرهای ایران هستند.

بهترین زمان برای رفتن  به کویر لوت کی می باشد؟

بهترین زمان برای سفر به کویر لوت فصل  پاییز و زمستان است.

درباره ایرانگردی بیشتر بخوانید:
برنامه ریزی سفر به کیش
هزینه سفر به قشم با تور و ماشین شخصی
کویر مصر اوج زیبایی آسمان و زمین در اصفهان