وقتی نام کشور ژاپن را در گوگل جستجو می‌کنید و عکس‌های این کشور را می‌بینید، یکی از چیزهایی که در بسیاری از عکس‌ها تکرار می‌شود، درختان پرشکوفه‌‌ای هستند که نظیرشان را کمتر دیده‌ایم. این درختان همان درختان گیلاسی هستند که مردم ژاپن در فصل بهار، شکوفه دادنشان را جشن می‌گیرند؛ فستیوال باشکوهی که با نام جشن شکوفه های گیلاس در سراسر جهان مشهور شده است و سالانه هزاران گردشگر را به تماشای رقص شکوفه های گیلاس بر شاخه‌های درختان بهاری به ژاپن می‌کشاند. اگر شما هم نام این مراسم به گوشتان خورده اما درباره آن اطلاعاتی ندارید، با ما همراه شوید تا درباره این آیین ژاپنی بیشتر بدانید.

معرفی هانامی یا جشن شکوفه های گیلاس

این جشن، یکی از مشهورترین رویدادهای کشور ژاپن است که هزاران نفر از نقاط مختلف جهان برای تماشای زیبایی خیره‌کننده درختان گیلاس در این جشن به ژاپن سفر می‌کنند.

این جشن در میان ژاپنی‌ها به نام هانامی (Hanami) شناخته می‌شود که به معنای دیدن گل‌هاست. مردم ژاپن اهمیت زیادی برای این جشن قائل هستند و آن را نمادی از تأمل در طبیعت و قدردانی از آن می‌دانند.

ژاپنی‌ها از گذشته اهمیت زیادی برای درخت گیلاس و شکوفه گیلاس قائل بوده‌اند. حتی شکوفه گیلاس یا به قول ژاپنی‌ها «ساکورا» به‌عنوان گل ملی ژاپن شناخته شده است.

جالب آنکه به دلیل همین اهمیت بالای درخت گیلاس در میان ژاپنی‌ها، بیشترین تعداد درخت گیلاس و گونه‌های مختلف این درخت در ژاپن دیده می‌شود.

تصویری از شکوفه‌های گیلاس در ژاپن

تاریخچه جشن شکوفه های گیلاس در ژاپن

هانامی یا جشن شکوفه های گیلاس، سنتی است که قدمتش در ژاپن به صدها سال می‌رسد. اولین ریشه‌های تاریخی این جشن به دوران پادشاهی خاندان نارا در قرن هشتم پس از میلاد در ژاپن برمی‌گردد. 

در آن دوران، کشاورزان ژاپنی باور داشتند که خدایان در فصل بهار در درون درختان حضور دارند و از این رو آنها پیشکش‌هایی را در پای درختان قرار می‌دادند و به پیشگاه خدایان درون درخت‌ها دعا می‌کردند که کشت آنها پربار و پرثمر باشد.

در ابتدا به جای درختان گیلاس، مردم به سراغ درختان آلو می‌رفتند؛ اما به‌تدریج توجه آنها به ساکورا یا همان شکوفه گیلاس جلب شد و درخت گیلاس جای درخت آلو را گرفت.

به باور ژاپنی‌هایِ آن زمان، وقتی که درختان گیلاس شکوفه می‌دهند، به این معناست که خدا از کوه پایین آمده و زمان کشت برنج فرا رسیده است.

در طول پادشاهی سلسله هی‌آن، ساکورا بسیار موردتوجه قرار گرفت و رفته‌رفته نماد شکوفه گیلاس در همه‌جا دیده می‌شد. اشراف ژاپن به این جشن بسیار اهمیت می‌دادند و اولین بار در دوران امپراطوری ساگا جشنی به نام هانامی با حضور خاندان پادشاهی و اشراف برگزار شد.

در دوران امپراطوری ادو، اهمیت درختان ساکورا و این مراسم به حدی رسید که امپراطور دستور کاشت گسترده درختان ساکورا در سراسر ژاپن را صادر کرد. 

این رسم در آغاز، بیشتر شبیه به یک مراسم مذهبی برگزار می‌شد و مردم پای درختان به دعا مشغول می‌شدند؛ اما به تدریج از مسائل مذهبی فاصله گرفت و به یک جشن ملی تبدیل شد که با حضور عموم مردم در کنار درختان پرشکوفه گیلاس گرامی داشته می‌شود.

نکته جالب‌ توجه این است که اهمیت شکوفه‌های گیلاس در فرهنگ ژاپن، تنها به این موضوع محدود نمی‌شود. در اساطیر ژاپنی، شکوفه‌های گیلاس به‌عنوان الهه زیبایی و اسطوره نگهبان کوه فوجی، کوهستان بلند ژاپن، شناخته می‌شدند.

جشن شکوفه های گیلاس چه مفهومی دارد؟

همان‌طور که در قسمت قبلی اشاره کردیم، شکوفه‌های گیلاس در فرهنگ ژاپن از دیرباز، یک نماد مهم و اسطوره‌ای بوده‌اند. به همین دلیل هم شکوفه گیلاس یکی از برجسته‌ترین و پرتکرارترین تصاویر در فرهنگ ژاپنی است.

طرح این شکوفه‌ها در نقاط مختلف شهرها، در تمبرها، پوسترها، وسایل دکوری و تزیینی، وسایل روزمره زندگی، مانگاها و انیمه‌ها دیده می‌شود.

یکی از دلایل اهمیت شکوفه‌های گیلاس، علاوه‌بر اهمیت تاریخی آن‌ها این است که ژاپنی‌ها معتقدند شکوفه‌های گیلاس نماد ابر هستند که به یکباره شکوفا می‌شوند، روی درختان خودنمایی می‌کنند و سپس، درست مانند ابرها، ناگهان ناپدید می‌شوند.

تفسیر و تحلیل جالبی که از این تعبیر نمادین شکوفه گیلاس و ابر می‌توان داشت این است که شکوفه گیلاس در ژاپن نماد زودگذر بودن یا ماهیت گذرای زندگی است. این موضوع نشان‌دهنده یک مفهوم عمیق بودایی در فرهنگ ژاپنی است: «هیچ‌چیز تا ابد باقی نمی‌ماند» (Mono No Aware).

این عبارت ژاپنی برای توصیف آگاهی از ناپایداری امور مادی (یکی از سه اصل اساسی دین بودا) یا اصل ناپایداری به‌کار می‌رود و زیبایی و فناپذیری ذاتی زندگی را به تصویر می‌کشد.

تصویری از جشن هانامی ژاپن

آداب و رسوم جشن شکوفه های گیلاس

این جشنواره با یک مراسم افتتاحیه سنتی آغاز می‌شود که در آن، مردم گرد هم می‌آیند تا شاهد انجام یک مراسم آیینی توسط یک راهب مذهب شینتو در کنار درختان گیلاس باشند.

این کار به منزله آغاز این آیین سنتی است و برای به ارمغان آوردن خوشبختی و سعادت برای کسانی که در هانامی شرکت می‌کنند، انجام می‌شود.

علاوه‌بر تماشای شکوفه‌های گیلاس، بسیاری از فعالیت‌های دیگر مانند آتش‌بازی، رژه، اجرای موسیقی، برپایی غرفه‌های غذا و خوراکی نیز در این زمان صورت می‌گیرد. مردم سراسر ژاپن در این جشن‌ها شرکت می‌کنند و همین مسئله این جشن را به یکی از محبوب‌ترین جشنواره‌ها در ژاپن تبدیل کرده است.

مردم ژاپن این جشن باشکوه و مشهور ژاپنی را با پیک‌نیک در فضای باز (معمولاً در پارک‌ها و زیر درختان پرشکوفه گیلاس) با خانواده و دوستان جشن می‌گیرند و خودشان را به صرف غذاها و نوشیدنی‌های خوشمزه ژاپنی دعوت می‌کنند.

این فستیوال فقط به پیک‌نیک رفتن در دل طبیعت خلاصه نمی‌شود و برای کنار هم جمع شدن خانواده‌ها و دوستان است. همچنین، یکی از فرصت های آیینی و سنتی برای آشنا شدن خانواده‌های دختران و پسران و آماده شدن برای ازدواج به شمار می‌رود. 

نشستن زیر سایه شکوفه‌ها در روز و آویزان کردن فانوس به درختان در شب و پوشیدن کیمونو (لباس سنتی ژاپنی‌ها) از دیگر آداب و رسوم این جشن است.

بادبادک‌بازی و به پرواز درآوردن بادبادک‌ها، یکی دیگر از رسومات محبوب در این جشن به شمار می‌آید. ژاپنی‌ها بادبادک‌هایی با اشکال و اندازه‌های مختلف، با طرح‌های سنتی ژاپنی یا طرح‌های خلاقانه مدرن با استفاده از کاغذ یا مواد پلاستیکی می‌سازند و حتی مسابقاتی برای پرواز بادبادک‌ها برگزار می‌شود و برنده‌ها جایزه دریافت می‌کنند.

جشنواره شکوفه های گیلاس با مراسم سنتی دیگری به نام «کاسوگا ماتسوری» به پایان می‌رسد که شامل روشن کردن هزاران فانوس در اطراف زیارتگاه‌ها و معابد در سراسر ژاپن است. این کار برای دفع ارواح شیطانی و به ارمغان آوردن موفقیت در سال جدید انجام می‌شود.

آویختن فانوس بر درختان در جشن شکوفه‌های گیلاس ژاپن

غذاهای جشن هانامی یا شکوفه های گیلاس

خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های مختلف، یکی از رسومات جدانشدنی هر جشن و آیینی هستند و این آیین نیز از این قاعده مستثنی نیست. در ادامه با سه تا از محبوب‌ترین غذاهایی که در جشن هانامی تهیه می‌شوند آشنا می‌شویم:

• فوتوماکی (Futomaki)
  یک غذای سنتی و بسیار معروف ژاپنی است که ژاپنی‌ها آن را در مراسم مهمی مانند جشن تولد، مراسم ازدواج و… می‌پزند. این غذا درواقع یک رول سوشی ضخیم است که معمولاً با سبزیجات و گاهی اوقات، ماهی پخته‌شده پر می‌شود.
• ماچا و وارابی موچی (Matcha and Warabi Mochi)
  یکی دیگر از غذاهای محبوب جشن هانامی است. این ترکیبِ شیرین از موچی خنک و ژله‌مانند که با پودر سویای شیرین و مغزدار پوشانده شده، درست می‌شود و به آن، سیروپ شکر قهوه‌ای نیز اضافه می‌کنند.
  
• پودینگ شیر شکوفه گیلاس (Cherry Blossom Milk Pudding)
  از نام آن پیداست که چه محتویاتی دارد. این پودینگ، شیرینی محبوب جشن شکوفه‌های گیلاس است.

• هانامی دانگو (Hanami Dango)
  مشهورترین غذای این جشنواره است. هانامی دانگو درواقع کوفته‌هایی هستند که با آرد برنج شیرین پخته شده و در سه رنگ متفاوت سرو می‌شوند. این سه رنگ که عمدتاً سفید و صورتی و سبز کمرنگ هستند یادآور شکوفه‌های گیلاس و رنگارنگیِ فصل بهار هستند.

• مادلینِ شکوفه های گیلاس (Cherry Blossom Madeleines) 
  کوکی‌های کره‌ای که به خاطر کمی شیرین و شور بودن و مهم‌تر از همه، رایحه شکوفه‌ گیلاس معروف هستند.

عکسی از شیرینی مادلینِ شکوفه‌های گیلاس 

جشن شکوفه های گیلاس ۲۰۲۴ ژاپن

از آنجایی که جشن هانامی هم‌زمان با شکوفه دادن درختان گیلاس برگزار می‌شود، بنابراین همه‌چیز بستگی به زمان شکوفه دادن درختان دارد که آن هم به نوبه خود از وضعیت آب‌وهوا تبعیت می‌کند. 

به‌علاوه باتوجه به اینکه در همه نقاط ژاپن، وضعیت آب‌وهوایی یکسان نیست، زمان شکوفه دادن درختان در هر منطقه با مناطق دیگر متفاوت است. 

به طور کلی اداره هواشناسی ژاپن در هر سال بهترین زمان جشن شکوفه های گیلاس و شرکت در آن را پیش‌بینی می‌کند. براساس پیش‌بینی‌ها بهترین زمان برای دیدن شکوفه‌های گیلاس در ژاپن، اوایل ماه مارس ۲۰۲۴ تا اواخر آوریل ۲۰۲۴ است. درنتیجه اگر قصد سفر به ژاپن و دیدن این شکوفه‌‌ها را دارید باید سفرتان را در اواسط اسفند ماه تا اوایل اردیبهشت ماه برنامه‌ریزی کنید. 

در برخی مناطق جنوبی ژاپن که گرم‌تر هستند، شکوفه‌های گیلاس را می‌توان در اوایل مارس دید و در مناطق شمالی که آب‌وهوایی خنک‌تر دارند، شکوفه‌ها تا اواخر آوریل بر روی درختان خودنمایی می‌کنند.

بهترین مکان برای جشن شکوفه های گیلاس

اگرچه جشن شکوفه های ژاپن در تمام نقاط این کشور، با شکوه و اهمیت خاصی برگزار می‌شود، اما دیدن این شکوفه‌های صورتی رنگ زیبا در برخی جاهای دیدنی ژاپن لذت دیگری دارد. در ادامه به بهترین مکان‌ها برای شرکت در جشن هانامی اشاره می‌کنیم:

۱. توکیو

زمان مناسب: از اوایل مارس تا اواخر آوریل

- پارک شینجوکو گیوئن(Shinjuku Gyoen)
این پارک که در منطقه شینجوکو در توکیو واقع شده است؛ یکی از محبوب‌ترین مقاصد مردم ژاپن و گردشگران برای این جشن به شمار می‌رود.

این پارک ۵۸ هکتاری، ۱۳۰۰ درخت گیلاس از ۶۵ نوع مختلف دارد که هر نوعی ساکورای مخصوص به خود را دارد. از این رو، یکی از بهترین مکان‌هایی است که در آن می‌توان در فستیوال شکوفه های گیلاس شرکت کرد.

درهای این پارک از ۹ صبح تا ۴:۳۰ بعدازظهر در روزهای غیرتعطیل به روی بازدیدکنندگان باز است و پارک در روزهای تعطیل فعالیت ندارد.

پارک شینجوکو گیوئن در زمان شکوفه‌های گیلاس

- پارک اوئنو (Ueno)
این پارک در منطقه تایتو، یکی از نقاط مهم گردشگری توکیو محسوب می‌شود؛ چراکه نه‌تنها دارای انواع درختان ساکورا است؛ بلکه موزه ملی توکیو نیز در آن قرار دارد. این پارک بزرگ دارای معابد و آرامگاه‌های مقدسی است که با معماری زیبای ژاپنی ساخته شده و درختان ساکورا دورتادور آنها را احاطه کرده‌اند.

در امتداد خیابان اصلی این پارک، درختان گیلاس متعدد و باشکوهی کاشته شده‌اند که در جشن هانامی می‌توانید به تماشای آنها بنشینید.

- چیدوریگافوچی
پارک و خندقی است که در محوطه کاخ امپراتوری توکیو در دوره پادشاهی ادو، همان کسی که دستور کاشت درختان گیلاس را داد، ساخته شده است. این خندق پر از آب، با درختان گیلاس احاطه شده و امکان قایقرانی در آن وجود دارد.

به همین خاطر، یکی از جذاب‌ترین مکان‌ها برای دیدن شکوفه‌های گیلاس محسوب می‌شود؛ چراکه می‌توانید در حین قایق‌سواری از دیدن درختان پرشکوفه لذت ببرید.

۲. کیوتو

زمان مناسب: از اوایل مارس تا اواخر آوریل

- مسیر فیلسوف
این گذرگاه، مسیری است طولانی که در امتداد دریاچه بیوا در کیوتو قرار دارد. این مسیر را به افتخار فیلسوف ژاپنی که این مسیر را برای رسیدن به دانشگاه طی می‌کرده است، به‌نام مسیر فیلسوف نام‌گذاری کرده‌اند.

در اطراف این مسیر، درختان متعدد گیلاس وجود دارند که عبور از میان آن‌ها در فصل بهار و در زمان برگزاری جشن، زیبایی مسیر را دو چندان می‌کند.

- پارک مارویاما (Maruyama)
قدیمی‌ترین پارک کیوتو، پارک مارویاما است که ۶۰۰ درخت ساکورا را در خود جای داده. این پارک، یکی از مراکز اصلی برگزاری جشن هانامی در ژاپن محسوب می‌شود.

تصویری از پارک مارویاما در زمان شکوفه‌های گیلاس

۳. اوساکا

زمان مناسب: از اواخر مارس تا اوایل آوریل

- قلعه اوساکا
یکی از جاذبه‌های تفریحی شهر اوساکا، قلعه تاریخی آن است. این قلعه در قرن شانزدهم ساخته شد و اکنون در محوطه این قلعه که یک پارک بسیار بزرگ است، بیش از ۲۰۰۰ درخت گیلاس وجود دارد. این قلعه، یکی از بهترین مکان‌ها برای دیدن جشن شکوفه‌های گیلاس به شمار می‌آيد.

چگونه در جشن شکوفه های گیلاس شرکت کنیم؟

برای شرکت در این جشن کافی است اگر قصد سفر به ژاپن را دارید، به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنید که در ابتدای بهار و در ماه‌های مارس و آوریل در ژاپن حضور داشته باشید. تور ژاپن نوروز فرصت مناسبی برای حضور در این جشن است.

در این روزها اگر شما به هر پارک و منطقه‌ای که درختان گیلاس داشته باشد بروید؛ می‌توانید در جشن‌ها شرکت کنید. همچنین می‌توانید از غرفه‌های خوراکی، غذاها و نوشیدنی‌های محبوب این روز را بخرید و در برنامه‌های متنوعی که برگزار می‌شود شرکت کنید.

نکات مهم در ارتباط با جشن شکوفه های گیلاس

جشن شکوفه های گیلاس در ژاپن مانند همه جشن‌ها و فستیوال‌های دیگر، بایدها و نبایدهایی دارد که احترام‌گذاشتن به آنها، نشان‌دهنده ادب و شخصیت گردشگران و ارزشمند دانستن فرهنگ کشور میزبان است. بنابراین در جشن هانامی به موارد زیر حتماً توجه داشته باشید:

• احترام طبیعت را حفظ کنید. این جشن برای بزرگداشت طبیعت برگزار می‌شود؛ از این رو به درختان و گیاهان احترام بگذارید. گل‌ها یا شکوفه‌ها را نچینید، مراقب شاخه‌های درختان باشید و از درخت بالا نروید.
  
• برای نشستن در پارک‌ها (البته اگر قوانین پارک این اجازه را می‌دهد) حتماً زیرانداز به همراه داشته باشید و برای نشستن حتماً کفش‌هایتان را دربیاورید (این مسئله برای ژاپنی‌ها مهم است).

• قوانین پارک‌ها، ساعات ورود و خروج، محل‌های مجاز برای نشستن و… را رعایت کنید.

برای قدم زدن در باران شکوفه های گیلاس آماده شوید

جشن هانامی، یکی از مهم‌ترین جشن‌های ملی ژاپنی‌هاست که هرساله با آغاز فصل بهار شروع می‌شود و تا اواخر اردیبهشت‌ماه ادامه دارد. در این مقاله با تاریخچه و مهم‌ترین نکات این رسم زیبا که نشان‌دهنده ماهیت گذرای زندگی است آشنا شدید. برای سفر به این کشور با تور ژاپن می‌توانید روی الفبای سفر حساب کنید.

سؤالات متداول:

1. جشن شکوفه های گیلاس مربوط به چه کشوری است؟

این جشن، هر سال در فصل بهار و در ژاپن برگزار می‌شود.

2. جشن شکوفه های گیلاس نماد چیست؟

این جشن نشان‌دهنده یک مفهوم عمیق بودایی در فرهنگ ژاپنی است که می‌گوید: «هیچ‌چیز تا ابد باقی نمی‌ماند.»