یکی از آشناترین داستان‌های دینی که بی‌تردید همه ما در کودکی شنیده‌ایم، داستان نوح نبی (ع) و ساختن کشتی عظیمی است که نجات‌دهنده همه موجودات بوده. یکی از سوالاتی که همیشه پس از شنیدن داستان طوفان نوح در ذهنمان شکل می‌گیرد این است که کشتی نوح کجاست؟ آیا بقایای این کشتی را می‌توان پیدا کرد؟ اصلاً چه به سر کشتی نوح آمد و این کشتی پس از آن طوفان هولناک در کجا پهلو گرفت؟ اگر می‌خواهید پاسخ این سوالات را دریافت کنید تا پایان این مقاله با ما همراه شوید.

داستان کشتی نوح

پیش از آنکه به سراغ موقعیت کشتی نوح و اینکه کشتی حضرت نوح در کجاست برویم، باید کمی به عقب برگردیم و داستان این کشتی را بار دیگر بررسی کنیم.

داستان حضرت نوح و کشتی‎ای که ایشان ساخت در ادیان ابراهیمی یعنی اسلام، مسیحیت و یهودیت مشترک است و هر سه دین، وقوع ماجرای طوفان نوح را با کمی تفاوت روایت کرده‌اند. به صورت کلی، اگرچه به نظر می‌رسد وقوع طوفانی به این عظمت که بتواند کل موجودات جهان را نابود کند، با درک امروزی انسان‌ها سازگاری ندارد؛ اما در میان ملت‌ها و تمدن‌های گوناگون باور به وجود چنین طوفانی آنچنان پذیرفته‌شده و ریشه‌دار است که گویا از دیرباز به یک باور عمومی تبدیل شده است.

تصویری نمادین از کشتی نوح 

داستان کشتی نوح در تمدن های باستانی

داستان طوفان نوح علاوه‎بر آنکه در کتاب مقدس (عهد عتیق، سِفْر پیدایش) و قرآن کریم (در ۱۰ سوره مختلف) ذکر شده است، در تمدن‌های پیشین و قبل از ظهور ادیان ابراهیمی نیز بارها تکرار شده است. قدیمی‌ترین اثری که به صورت مکتوب درباره طوفان نوح وجود دارد به تمدن سومریان و بابلیان برمی‌گردد. سنگ‌نوشته‌هایی که از این تمدن‌ها به جا مانده در ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، حادثه طوفان بزرگ را روایت کرده است. در حماسه گیل‌گمش که قهرمان آن، یکی از پادشاهان سومری در ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد بوده است نیز اشاراتی به طوفان بزرگ وجود دارد.

بین روایت داستان نوح در الواح سومری‌ و بابلی و کتاب مقدس، شباهت‌های بسیاری وجود دارد. درواقع بسیاری از پژوهشگران معتقدند یهودیان پس از دست یافتن به نوشته‌های سومریان، داستان کشتی نوح را به رشته تحریر درآورده‌اند و در کتاب مقدس خود ذکر کرده‌اند. اصلی‌ترین تفاوت بین این روایت‌ها، نام قهرمان داستان یا همان کسی است که با ساختن کشتی، موفق به نجات موجودات زنده می‌شود. در الواح سومری، این شخص زیوسودرا و در الواح بابلی، این شخص اوتاناپیش‌تیم بوده است.

داستان کشتی نوح در کتاب مقدس

در مقابل در کتاب مقدس این داستان با محوریت حضرت نوح روایت شده است. براساس روایتی که در عهد عتیق، سفر پیدایش، زمانی که خداوند (یهوه) از شرارت‌های انسان‌ها در زمین به ستوه می‌آيد، از خلق چنین موجوداتی پشیمان می‌شود و تصمیم به نابودی انسان‌ها، چهارپایان‌، حشرات، پرندگان و... می‌گیرد. در این میان، به نوح به عنوان انسانی پاک‌سرشت و نیکو دستور می‌دهد که با استفاده از چوب گوفر، یک کشتی عظیم بسازد و آن را قیراندود کند. پس از ساخت کشتی و وقوع طوفان، نوح و خانواده‌اش به همراه حیوانات مختلف وارد کشتی شدند و پس از فروکش کردن طوفان، کشتی بر کوهی پهلو گرفت.

داستان کشتی نوح در قرآن کریم

داستان کشتی نوح در قرآن کمی با داستان تورات متفاوت است. ضمن اینکه داستان در تورات جزئیات بیشتری دارد؛ اما در قرآن کریم اگرچه اشاره‌های مکرری به این داستان شده، اما به اصل داستان به صورت مختصر پرداخته شده است. بنابر روایت قرآن، نوح یکی از پیامبران صاحب شریعت و اولوالعزم بود که سال‌های طولانی (۹۵۰ سال) را صرف هدایت قوم خود کرد؛ اما قوم او ایمان نیاوردند و درنهایت خداوند به او گفت که قومش هرگز ایمان نخواهند آورد. نوح نیز قوم خود را نفرین کرد و به خداوند گفت: «پروردگارا! هیچ کس از کافرین را بر روی زمین باقی نگذار!» خداوند پس از نفرین نوح، به او دستور داد تا با میخ و چوب کشتی بسازد تا وسیله نجات آنان از طوفان باشد.

نوح در طول ۵۰ سال ساخت کشتی، با تمسخر قوم خود روبرو شد و آنان بارها کشتی او را تخریب کردند. پس از اتمام ساخت کشتی، نوح به همراه افراد با ایمان خانواده‌اش و تعدادی از حیوانات وارد کشتی شدند و پس از مدتی، کشتی بر روی کوهی پهلو گرفت و آنان پا به زمین جدیدی گذاشتند.

کشتی نوح چند سال روی آب بود؟

با شنیدن داستان حضرت نوح و طوفان بزرگ، علاوه‎بر اینکه می‌خواهیم بدانیم کشتی نوح کجاست، این سوال در ذهنمان شکل می‌گیرد که طوفان چه مدت طول کشیده و کشتی چند سال روی آب بوده است؟ پاسخ به این سوال، چندان راحت نیست؛ چراکه روایت‌های مختلف داستان نوح با یکدیگر اختلاف دارند. در روایت‌های باستانی بابلی و سومری، طوفان ۷ شبانه‌روز به طول انجامیده و سرانجام پس از ۷ روز، کشتی به خشکی رسیده است. اما در منابع اسلامی، زمان روی آب بودن کشتی را ۱۵۰ روز، ۵ ماه یا ۶ ماه دانسته‌اند. براساس روایت کتاب مقدس، بارش باران و طوفان به مدت ۴۰ شبانه‌روز ادامه داشته و کشتی نوح ۱۵۰ روز بر روی آب شناور بوده است.

چه حیواناتی در کشتی نوح بودند؟

یکی دیگر از سوالاتی که درباره کشتی نوح به ذهن می‌رسد، چگونگی حضور حیوانات در کشتی است. بر اساس آنچه درباره کشتی نوح در قرآن آمده، نوح موظف بود از هرگونه جانوری، یک جفت نر و ماده را با خود به کشتی ببرد. برخی منابع اسلامی معتقدند ۸ جفت از جانداران در کشتی نوح حاضر بودند که چهار جفت آنان از حیوانات اهلی شامل گاو، گوسفند، بز و شتر بوده است.

بر اساس روایت کتاب مقدس، خداوند به نوح دستور می‌دهد که از همه جانداران، یک جفت را به داخل کشتی ببرد. در ادامه در سفر پیدایش، به این موضوع اشاره می‌کند که نوح باید ۷ جفت از حیوانات پاک، یک جفت از حیوانات ناپاک و ۷ جفت از پرندگان را با خود همراه کند. حیوانات پاک شامل: گاو، گوسفند، بز، گوزن و برخی پرندگان مانند فاخته و کبوتر. حیوانات ناپاک شامل: خوک، شتر، خزندگان و دوزیستان.

تصویری نمادین از کشتی نوح

بقایای کشتی نوح کجاست؟

اکنون که با جزئیات داستان کشتی نوح آشنا شدیم، آرام آرام می‌توانیم به سراغ سوال اصلی، اینکه کشتی نوح کجاست، برویم و ببینیم بالاخره کشتی نوح کجا نشست؟ پیش از آنکه درباره اصل مطلب صحبت کنیم، بد نیست بدانیم که درواقع تاکنون بقایایی از کشتی نوح یافت نشده است؛ یعنی هیچ‎گونه بقایای چوبی یا اشیائی که متعلق به کشتی نوح باشند پیدا نشده است. آنچه ما به‎عنوان بقایای کشتی نوح به آن اشاره می‌کنیم درواقع نشانه‌های حاکی از پهلو گرفتن و به زمین نشستن یک کشتی عظیم است.

بر اساس آنچه در قرآن کریم آمده است، کشتی نوح در کوهی به نام جودی پهلو گرفت. درباره کوه جودی نیز نظرات مختلفی وجود دارد؛ برخی معتقدند منظور از «جودی»، هر زمین سنگی و سخت و هر کوهی می‌تواند باشد و لزوماً اشاره به یک منطقه مشخص ندارد. درمقابل، برخی دیگر باور دارند که جودی کوهی در اقلیم کردستان ترکیه در شرق این کشور است و کشتی نوح دقیقاً در همین نقطه ایستاده است.

روایت کتاب مقدس در پاسخ به این سوال که بالاخره کشتی نوج در کجاست، با قرآن کریم متفاوت است. اگرچه بعضی روایت‌ها حکایت از این دارد که در نسخه‌های اولیه کتاب مقدس نیز کوه جودی به عنوان محل پهلو گرفتن کشتی نوح معرفی شده بود، اما بعدها کوه آرارات جای کوه جودی را گرفت.

کوه آرارات در شرق ترکیه، در شمال اقلیم کردستان قرار دارد و در موقعیت استراتژیکی بین چهار کشور ایران، ترکیه، ارمنستان و نخجوان آذربایجان واقع شده است. نام کوه آرارات از زبان عبری کلاسیک ریشه می‌گیرد و در زبان فارسی به آن کوه نوح نیز گفته می‌شود.

عکسی از بقایای کشتی نوح در کوه‌های آرارات ترکیه

کشتی نوح چگونه کشف شد؟

داستان کشف آثار به زمین نشستن کشتی نوح در کوه آرارات به زمانی برمی‌گردد که یکی از فرماندهان نظامی ترکیه به نام ایلهان دروپینار در سال ۱۹۵۹ برای یک پروژه نقشه‌برداری متعلق به ناتو، مشغول عکس‌برداری هوایی از ارتفاعات ترکیه بود. او در تصاویر ثبت‌شده متوجه وجود آثاری بر روی منطقه‌ای نزدیک به کوه تندورک (Tendurek) شد که شبیه به محل قرار گرفتن یک کشتی عظیم بود. باتوجه به اشاراتی که کتاب مقدس به کوه آرارات به‎عنوان محل توقف کشتی نوح کرده بود، دروپینار کشف خود را به دولت ترکیه اطلاع داد و به دنبال این اتفاق، گروهی از باستان‌شناسان راهی این منطقه شدند.

در سال ۱۹۶۰ بود که تیم ویژه تحقیقات باستان‌شناسی به این منطقه که اکنون سایت دروپینار خوانده می‌شود، آمدند و با کاوش‌های فراوان نتوانستند بقایا یا اشیائی را پیدا کنند که متعلق به خود کشتی باشد؛ اما آنان وجود یک «سازند» قایق‌شکل عجیب و غریب در این منطقه را تأیید کردند. کاوش‌ها در این منطقه ادامه پیدا کرد و دانشمندان به نتایج متناقضی دست یافتند. بسیاری از دانشمندان معتقد بودند این آثار در اثر فرایندهای زمین‌شناسی و آتشفشانی به وجود آمده‌اند و ارتباطی به کشتی نوح ندارند. درمقابل، برخی دیگر معتقد بودند که ابعاد این «سازند» با ابعاد کشتی نوح کتاب مقدس همخوانی دارد و از این رو متعلق به کشتی نوح است.

دلایلی که کشف کشتی نوح را اثبات می کند؟

یکی از کسانی که بیش از سایرین به دنبال پاسخ این سوال بود که لاشه کشتی نوح کجاست، شخصی به نام رون وایات (Ron Wyatt) بود. او که یک باستان‌شناس آماتور و ماجراجویی حرفه‌ای به شمار می‌رفت، ادعا می‌کرد که بیش از ۱۰۰ کشف دینی و مذهبی دارد.

او پس از انتشار عکس‌های تهیه‌شده از سایت دروپینار، به این منطقه علاقمند شد و شخصاً به آنجا رفت. او طی حضورش در این محل به دنبال شواهدی بود که اثبات کند سازند کشف‌شده در سایت دروپینار همان محل توقف کشتی نوح است. برخی از اقدامات او و نتایج حاصل از آنها عبارتند از:

• اندازه‌گیری ابعاد سازند و آثار به جا مانده از کشتی؛ او با اندازه‌گیری طول و عرض و ارتفاع محل توقف احتمالی کشتی در سایت دروپینار نشان داد که این ابعاد با ابعادی که در کتاب مقدس برای کشتی نوح ذکر شده است مطابقت دارد.
  
  
• استفاده از فلزیاب؛ وایات معتقد بود بر اساس روایات کتاب مقدس، آهنگری در دوران نوح رایج بوده و از فلزات در ساخت کشتی استفاده شده است. بنابراین او با تهیه یک فلزیاب پیشرفته سعی کرد نشان دهد در این سازند، بقایای فلزات وجود دارد. براساس یافته‌های او اگر نقاطی که بر اساس تشخیص فلزیاب در آنها فلز پیدا شده است را به یکدیگر متصل کنیم، الگویی شبیه به ساختار یک کشتی عظیم شکل می‌گیرد.

• حفاری در محل توقف کشتی؛ او با ارائه شواهد خود توانست مجوز حفاری‌های منطقه را بگیرد و بنابه گفته خود، الوارها و قطعات چوبی عظیمی را پیدا کرد که می‌توانستند نشانه‌هایی از کشتی نوح باشند.

با این همه، درباره همه کشفیات رون وایات اطلاعات دقیقی در دست نیست و از سوی دیگر، تاکنون ارتباط شیء یا آثار به جا مانده‌ای از بقایای کشتی‌های قدیمی، به طور قطعی تأیید نشده است.

وجود کشتی حضرت نوح در ایران صحت دارد؟

یکی از پاسخ‌های عجیبی که به سوال «کشتی حضرت نوح در کجاست؟» می‌توانیم بدهیم این است که بگوییم کشتی نوح در ایران قرار دارد. باوجود این، باید بگوییم یکی از نقاطی که به عنوان محل پهلو گرفتن کشتی نوح شناخته می‌شود، تخت سلیمان در تکاب آذربایجان غربی است.

مجموعه تخت سلیمان که یک مجموعه باستانی و آیینی در تکاب به شمار می‌رود، در دوران ساسانیان به عنوان محلی برای عبادت و نیایش محسوب می‌شد. یکی از کوه‌های این منطقه که به کوه تخت سلیمان شهرت دارد، همان کوهی است که به باور برخی، محل توقف کشتی نوح است. در این کوه نیز بقایای چوبِ سنگ‌شده‌ای مشاهده شده است که می‌تواند مرتبط با کشتی نوح باشد.

یکی دیگر از نقاطی که در ایران به‎عنوان آرامگاه کشتی نوح از آن یاد می‌شود، رشته کوه البرز است. برخی باستان‌شناسان گزارش داده بودند که یک جسم بزرگ به شکل کشتی در این رشته کوه دیده شده است. آثار کشف‌شده از این منطقه در دست بررسی و اقدامات کارشناسی هستند و همچنان نمی‌توان در این باره نظر قطعی داد.

تصویری از مجموعه تخت سلیمان در ایران

بالاخره کشتی نوح را در ایران پیدا کنیم یا در کوه های آرارات؟

اگر برای شما هم سوال است که بالاخره کشتی حضرت نوح در کجاست، باید بگوییم بر اساس اطلاعات فعلی، آثار پهلو گرفتن این کشتی عظیم در کوه آرارات بسیار پررنگ است. کوه آرارات به عنوان یک کوه مهم و استراتژیک ترکیه، در کتاب مقدس نیز به عنوان محل فرود کشتی نوح معرفی شده است. اگر قصد سفر به ترکیه را دارید، با تور ترکیه همراه شوید تا با مهم‌ترین جاذبه‌ها و دیدنی‌های این کشور زیبا آشنا شوید.

سؤالات متداول

1. کشتی حضرت نوح در کدام کشور است؟

بر اساس اطلاعات کنونی بقایای کشتی نوح در کوه آرارات در ترکیه قرار دارد.

2. نحوه دسترسی به کشتی حضرت نوح در ایران چگونه است؟

در ایران مجموعه باستانی تخت سلیمان در تکاب در استان آذربایجان غربی به عنوان محل پهلو گرفتن کشتی نوح شناخته می‌شود. بنابراین اگر می‌خواهید هم با یکی از آثار جهانی یونسکو در ایران آشنا شوید و هم محل فرود کشتی نوح را ببینید به تکاب سر بزنید.